Poniżej prezentujemy raport z rocznego monitoringu (lipiec 2010 - czerwiec 2011) poświęconemu funkcjonowaniu cudzoziemców/ek w Lublinie, zwłaszcza w kontaktach z urzędami i instytucjami publicznymi.

Prezentujemy drugą, uzupełnioną wersję raportu. Pierwsza, ukończona w czerwcu 2011 r. została przesłana do opisywanych instytucji, jednak jedynie we fragmentach ich dotyczących. 

Zamieszczona wersja zawiera całość zgromadzonego materiału. Oprócz opisu celów i metodologii pracy znajduję się w nim ocena poszczegolnych instytucji, opracowane rekomendacje oraz, aktualna (październik 2011 r.), ocena stopnia ich wdrożenia.

Dopełnieniem raportu, zawierającym opis procesu wprawadzania rekomendacji jest uzupełenie raportu powstałe pod koniec czerwca 2012 r.

Powyższe działanie zostało zrealizowane przy wsparciu Fundacji im. St. Batorego i Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich i Budżetu Państwa.
 

 

SPIS TREŚCI

Wstęp

Cele monitoringu

Metodologia

Zespół

Wyniki wraz z rekomendacjami
- Lubelski Urząd Wojewódzki
- Urząd Miasta Lublin
- Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie
- Miejski Urząd Pracy
- Zarząd Transportu Miejskiego
- Policja
- Pierwszy Urząd Skarbowy, Izba Skarbowa
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych
- Narodowy Fundusz Zdrowia
- Transport
- Lubelskie uczelnie wyższe

Załączniki

Wstęp


Stowarzyszenie Homo Faber przy wsparciu Fundacji im. Stefana Batorego od lipca 2010 do czerwca 2011 r. przeprowadziło monitoring urzędów i instytucji publicznych w Lublinie mający na celu wzmocnienie procesu integracji cudzoziemców/ek.

Założenia:
Lublin jest miastem ciągle poszukującym swojej właściwej drogi rozwoju. Poza rozbudową przyjaznej dla osób inwestujących w rozwój infrastruktury, bardzo wiele miejsca w dialogu społecznym zajmują kwestie dotyczące inwestycji w kulturę, szkolnictwo wyższe oraz turystykę. Bardzo istotnym w tym zakresie był proces starania się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Miasto Lublin jest także jednym z Miast Międzykulturowych Rady Europy. Promocja miasta i regionu co prawda nawiązuje do kwestii wielokulturowości, niestety, zazwyczaj jedynie w ujęciu historycznym.

Jednakże, aby Lublin stał się tętniącym życiem, atrakcyjnym miejscem, do którego przyjeżdżają studenci/ki, artyści/ki, a także turyści/ki, niezbędne jest dokładniejsze przyjrzenie się rzeczywistej otwartości miasta. Warto w szczególności zwrócić uwagę na cudzoziemców/ki, którzy/re stanowią integralną część naszego miasta. Podkreślić należy, że integracja jednostronna nigdy nie istniała i nie istnieje. Proces integracji zakłada wysiłek nie tylko jednej, przyjeżdżającej strony, ale także wysiłek po stronie zapraszających, czyli władz samorządowych i mieszkańców/ek Lublina. W województwie lubelskim na stałe mieszka około trzech tysięcy cudzoziemców/ek (dane GUS za 2009 r.), z czego w samym Lublinie tysiąc osób studiujących na lubelskich uniwersytetach w trybie studiów anglojęzycznych.

W 2008 roku na zlecenie Urzędu Miasta Lublin przeprowadziliśmy/łyśmy badania ankietowe wśród zagranicznych studentów/ek dotyczące ich funkcjonowania w Lublinie w zakresie uczestnictwa w życiu kulturalnym. Wyniki wskazywały dużą liczbę barier i niemal kompletne nieprzygotowanie miasta do przyjmowania, a tym bardziej integracji coraz większej grupy cudzoziemców/ek. Efektem badania było opracowanie i obecnie realizowanie projektu „Witamy w Lublinie”. Wspomniany projekt poprzez szereg działań integracyjnych doprowadził do pozyskania znaczącej ilości danych dotyczących sytuacji cudzoziemców/ek, np.: w kwestiach dotyczących kontaktów z pracownikami/cami administracji publicznej, sytuacji finansowej cudzoziemców/ek, uczestnictwa cudzoziemców/ek w życiu społeczno-kulturalnym miasta.
Od 1 lipca 2010 r. dzięki wsparciu Fundacji im. Stefana Batorego mogliśmy/łyśmy podjąć dalsze kroki w tym kierunku, czego efektem było przygotowanie i przeprowadzenie monitoringu funkcjonowania cudzoziemców/ek w Lublinie oraz przygotowywania rekomendacji dla poszczególnych urzędów i instytucji.
Jednocześnie, z kilkuletniej już praktyki i rozeznania w urzędach administracji publicznej wiemy, że przeprowadzanie w nich zmian to proces długotrwały i powolny, często zależny od dobrej woli i chęci współpracy ludzi w nich pracujących. Z ubolewaniem możemy stwierdzić, że proste sprawy trwają tygodniami, czego najlepszym przykładem jest aktualizacja stron internetowych urzędów i instytucji.
Kolejnym wyzwaniem jest niewystarczająca współpraca i brak koordynacji między poszczególnymi urzędami i instytucjami, które każdy obcokrajowiec/czyni musi odwiedzić w dokładnie ustalonym porządku, przedstawiając kolejne dokumenty. Przykładem takiej sytuacji jest proces legalizacyjny pobytu studenta/ki, który, aby spełnić wszystkie ciążące na nim/niej obowiązki musi odbyć aż trzynaście wizyt w różnych urzędach i instytucjach administracji publicznej.
Cudzoziemiec/ka w rozumieniu niniejszego raportu to cudzoziemiec/ka legalnie przebywający/a w Lublinie, w tym posiadający/a zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, osoby ubiegające się o wymienione dokumenty oraz osoby posiadające Kartę Pobytu. Grupa osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy, udzielenie azylu, udzielenie ochrony uzupełniającej, udzielenie ochrony czasowej, udzielenie zgody na pobyt tolerowany, została wyłączona z powyższej definicji ze względu na stopień skomplikowania jej sytuacji i specyfikę problemów, z jakimi styka się nie tylko w Lublinie, ale i w całym kraju. W naszym przekonaniu wspomniana grupa powinna zostać objęta odrębnym monitoringiem. Będą oni/e pośrednio beneficjentami/kami podejmowanych przez instytucje publiczne w Lublinie rekomendowanych działań. 

Cele monitoringu

Celem podstawowym przeprowadzanego monitoringu, jak już wspomniano powyżej, było wzmocnienie integracji cudzoziemców/ek w Lublinie.

By go osiągnąć postawiliśmy/łyśmy sobie cztery cele operacyjne:

1. Zwiększenie znajomości swoich praw i obowiązków podczas pobytu na terytorium RP przez cudzoziemców/ki.

2. Weryfikacja dostępności urzędów, dokumentów, procedur niezbędnych do zalegalizowania pobytu cudzoziemców/ek.

3. Likwidacja przejawów dyskryminacji ze względu na kolor skóry, pochodzenie, język, wyznanie w sytuacjach związanych z ratowaniem zdrowia i życia.

4. Zmiejszenie barier, z jakimi spotykają się cudzoziemcy/ki mieszkający w Lublinie w życiu codziennym.

Niezwykle istotne przy opracowywaniu informacji i przygotowywaniu rekomendacji są doświadczenia Stowarzyszenia Homo Faber pozyskane podczas realizacji projektu „Witamy w Lublinie”. Podkreślić należy, że były to bardzo konkretne działania integracyjne takie jak lekcje języka polskiego, punkt poradnictwa, portal internetowy, wycieczki czy spotkania. Nie można nie wziąć pod uwagę wiedzy merytorycznej, wysoce wyspecjalizowanej nabytej przez członków/iń i pracowników/nic Stowarzyszenia poprzez uczestnictwo w różnego rodzaju sieciach, szkoleniach, konferencjach, których tematyką była integracja cudzoziemców/ek.
Warto zaznaczyć, że celem monitoringu jest nie tylko pozyskanie wiarygodnych informacji, ale także możliwość realnego wpływu na zmianę rzeczywistości. Niezwykle istotnym elementem monitoringu jest jego sama procedura, której zasadą jest to, że wyniki obserwacji trafiają najpierw do osób odpowiadających za daną instytucję, by móc wspólnie wypracować koncepcję wprowadzania zamian.
Nie można nie podkreślić, że tylko faktyczna współpraca pomiędzy Stowarzyszeniem, a konkretnymi urzędami i instytucjami publicznymi może doprowadzić do wprowadzenia rzeczywistych, efektywnych działań oraz ewentualnych zmian mających na celu polepszenie obecnej sytuacji w zakresie integracji cudzoziemców/ek w Lublinie. Mając to na uwadze zaproponowaliśmy/łyśmy swoją współpracę obserwowanym instytucjom. Spotkaliśmy/łyśmy się z przychylnym nastawieniem ze strony Urzędu Miasta Lublin, Urzędu Wojewódzkiego, Policji, Poczty Polskiej, Straży Miejskiej, Zarządu Transportu Miejskiego i Państwowej Straży Pożarnej. Niestety Narodowy Fundusz Zdrowia odmówił współpracy, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych w żaden sposób nie zareagował na przesłaną ofertę współpracy. Pierwszy Urząd Skarbowy mimo wstępnej propozycji współpracy, nie odniósł się w żaden sposób do konkretnej oferty pomocy przy wprowadzaniu najistotniejszych zmian. Po otrzymaniu rekomendacji w czerwcu 2011 roku, wspomniane instytucje podjęły z nami współpracę.
 

Metodologia


Aby uzyskać jak najlepsze rezultaty posługiwaliśmy się kilkoma technikami zbierania i opracowywania informacji:
- analizą aktów normatywnych;
- badaniami ankietowymi;
- analizą przypadków/skarg;
- wywiadem nieustrukturalizowanym;
- zogniskowanym wywiadem grupowym;
- wywiadem kierowanym;
- eksperymentami;
- obserwacją uczestniczącą;
- obserwacją zewnętrzną;
- analizą prasy.


Analiza aktów normatywnych

Nie chcąc powielać olbrzymiej ilości istniejących na rynku publikacji w zakresie praw człowieka i praw jednostki przed organami administracji publicznej niniejsze opracowanie praw i obowiązków stanowi jedynie wyciąg najważniejszych informacji niezbędnych dla prowadzenia monitoringu, zgromadzonych celem usystematyzowania wielu opracowań w tym obszarze. Więcej na temat praw człowieka, praw jednostki w administracji publicznej można odnaleźć w niezwykle przejrzystych publikacjach będących inspiracją i źródłami niniejszego opracowania, a także we wskazanych aktach prawnych.

Podstawowa zasada, która powinna stanowić fundament kontaktów międzyludzkich i być ideą przewodnią każdego społeczeństwa to zawarte w art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej1 sformułowanie, że przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela/ki. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Nie można nie zauważyć, że stanowi ona źródło wszystkich innych zasad dotyczących praw i obowiązków każdego człowieka. Ustawodawca podkreślił, że nie istnieje żadne rozróżnienie w sferze przysługujących praw pomiędzy obywatelem/ką Polski, a obcokrajowcem/czynią dając tym samym wyraz, że każde inne zachowanie w tym zakresie nie znajduje uzasadnienia i nie powinno mieć miejsca. Oczywiście, istnieją sfery w każdym państwie, które ograniczają prawa cudzoziemców/ek. W Polsce dotyczą one głównie praw o charakterze politycznym czy socjalnym, których istnienie zależy od posiadania polskiego obywatelstwa. Podkreślić należy również, że zgodnie z ustawą zasadniczą, każdy kto znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności i praw zapewnionych w Konstytucji, a wyjątki od tej zasady, odnoszące się do cudzoziemców/ek można określać tylko w drodze ustawy. Godność ludzka jest pojęciem niedookreślonym. Jest przyrodzoną i niezbywalną cechą każdego człowieka wobec czego nikt nie może się jej zrzec. Stanowi źródło wolności i praw, co oznacza, że wszelkie unormowania prawne muszą być z tą zasadą zgodne. Posiada przymiot nienaruszalności, czyli, że zawsze i wszędzie, bez względu na okoliczności czy zachowanie człowieka władze państwowe mają obowiązek chronić godność każdego człowieka. Przede wszystkim zasada ta nakłada na władzę publiczną bezwzględny obowiązek poszanowania i ochrony godności człowieka. 2

Konstytucja wprowadza także zasadę wolności człowieka oraz zasadę równości. Obie te zasady nie powinny budzić żadnych wątpliwości, szczególnie dzisiaj, gdy prawa człowieka są elementarnymi płaszczyznami funkcjonowania każdego państwa, w tym ustawodawstwa. Zasada dotycząca wolności każdego człowieka, w tym cudzoziemca/ki znalazła się we wstępie ustawy zasadniczej, co sygnalizuje jej znaczenie i wagę. Jej głównym przesłaniem jest to, aby nikt nie zmuszał innej osoby do czynienia tego, do czego prawo go nie zobowiązuje oraz żeby każdy/a szanował/a wolność i prawa innych ludzi. Ograniczenia w tej sferze mogą wynikać jedynie z ustawy. Najbardziej wymownym stwierdzeniem określającym zasadę wolności jest sformułowanie, że każdy człowiek może czynić to, czego prawo mu nie zakazuje. Zasada równości natomiast dotyczy przede wszystkim, co wynika z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego - równości wszystkich wobec prawa i nakazu jednakowego traktowania podmiotów i sytuacji podobnych. W pewnych sytuacjach prawodawca może w celu wyrównania faktycznych nierówności stwarzać dodatkowe przywileje, np.: w przypadku dzieci czy kobiet. 3

Wśród praw i wolności Konstytucja RP wymienia prawo do życia, nietykalność osobistą, prawo do rzetelnej procedury sądowej, prawo do ochrony prywatności, wolność przemieszczania się, wolność sumienia i religii, wolność wyrażania poglądów i opinii, prawo uzyskania w Rzeczypospolitej azylu lub statusu uchodźcy. Podmiotami wyżej wymienionych praw i wolności co do zasady są wszyscy ludzie, poza prawem azylu i statusu uchodźcy, które to przez wzgląd na swój charakter dotyczy tylko i wyłącznie cudzoziemców/ek. Konstytucja wymienia również prawa i wolności o charakterze politycznym. W tym miejscu następuje jednak rozróżnienie na obywateliek i cudzoziemców/ek. Wśród praw i wolności dotyczących tej drugiej grupy należą: wolność zgromadzeń i wolność zrzeszania się. W przypadku praw i wolności ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych do cudzoziemców/ek odnoszą się jedynie te dotyczące prawa własności i prawo do nauki. Prawo do nauki, a właściwie obowiązek szkolny, który w Polsce dotyczy wszystkich dzieci do ukończenia 18 roku życia, dotyczy także dzieci cudzoziemców/ek, chociażby te nie przebywały na terytorium Polski legalnie.4

Do obowiązków wynikających z Konstytucji RP zaliczyć należy obowiązek przestrzegania prawa RP. Dotyczy on każdego człowieka pozostającego na terytorium Polski. Drugim takim obowiązkiem zawartym w Konstytucji jest obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków. Obowiązek ten tak samo jak poprzedni dotyczy wszystkich, nie tylko obywateli/ek polskich.5

Prawa i obowiązki wynikające z Konstytucji zdają się nie rodzić pytań, ani żadnych problemów. Są jasne i przejrzyste. Można pokusić się o stwierdzenie, że każdemu/ej są znane, chociaż tylko w zakresie w jakim dotyczą jego samego. W kontaktach międzyludzkich trudniej już przyznawać innym ludziom prawa, czy to obywatelom/kom polskim, czy cudzoziemcom/kom. Wydaje się, że chociaż każdy/a wie, jak ważne są prawa człowieka i ich przestrzeganie, to samo wprowadzanie ich w życiu codziennym odbiega dalece od ideału. Chociaż stanowią one fundament wszystkich praw i obowiązków praktyka wskazuje, że w różnych sytuacjach nie każdy/a jest w stanie traktować drugiego człowieka z należytym poszanowaniem jego godności. Ma to miejsce często w relacjach cudzoziemców/ek z przedstawicelami/kami organów władzy publicznej. Powody takiej sytuacji w stosunku do cudzoziemców/ek mogą być różne poczynając od niewiedzy dotyczącej różnic kulturowych kończąc na zwykłym uprzedzeniu i niechęci wobec drugiego człowieka. Oczywistym jest również, że wszystko zależy od dobrych chęci i jeśli ktoś nie wykazuje woli poszanowania drugiego człowieka to nawet prawa i wolności człowieka i obywatela/ki zawarte w polskiej ustawie zasadniczej nie pomogą w polepszaniu kontaktów międzyludzkich.

Uznawanie i przestrzeganie praw człowieka w XX wieku początkowo leżało w gestii poszczególnych państw, nie były one skodyfikowane, skatalogowane. Nie istniał też żaden ponadnarodowy system norm regulujących tę dziedzinę. Wydarzenia drugiej wojny światowej ujawniły jak wiele okrucieństwa jest w stanie wyrządzić jeden człowiek drugiemu. Sytuacja ta doprowadziła do utworzenia międzynarodowego forum, na którym chciano stworzyć podstawy ku temu, żeby nigdy już nie doszło do wydarzeń, które miały miejsce w czasie wojny. Forum tym stała się Organizacja Narodów Zjednoczonych.

Prawa człowieka zostały wprost uznane za jeden z ważniejszych aspektów kultury społeczeństwa międzynarodowego kiedy przyjęto Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Stały się one uniwersalnymi normami, do których zaliczono wiele dziedzin życia ludzkiego. Od tego czasu Organizacja Narodów Zjednoczonych kontroluje regulacje prawne w płaszczyźnie praw człowieka, mając na celu doprowadzenie do sytuacji, w której prawa te nie byłyby jedynie niewiążącymi wskazówkami, lecz aby były bezwzględnie obowiązującym i stosowanym prawem we wszystkich państwach przez wszystkich ludzi. 6

Przestrzeganie praw człowieka oraz ich ochrona spoczywa bezpośrednio na każdym/ej z członków/iń ONZ, a w celu wzmocnienia i podkreślenia wagi tego przedsięwzięcia utworzone zostało stanowisko Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka. Głównym zadaniem Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka jest promocja i ochrona praw człowieka, a także pomoc rządom państw w tym zakresie. Respektowanie praw człowieka w każdym miejscu, w każdym czasie i w stosunku do każdego człowieka jest niezwykle istotne i nikt nie powinien o tym zapominać, aby nie dopuścić do sytuacji, w której pokój, rozwój i demokracja staną się zagrożone.7

Prawa człowieka dzielone są na wiele kategorii, jednakże przyjęła się klasyfikacja na prawa obywatelskie i polityczne oraz prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne. Zostały one zamieszczone w: Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Wstęp Paktów współuzależnia obie kategorie praw uznając, że zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka idealny system prawny może istnieć tylko wtedy, gdy jedna kategoria praw będzie tak samo udziałem każdego człowieka, jak i druga kategoria praw. Dodatkowo, w późniejszych wypowiedziach i dokumentach podkreśla się niepodzielność tych praw.

Prawa Człowieka były, są i długo jeszcze będą przedmiotem wielu wielorakich opracowań, omówień i analiz. Należy jednak wskazać, że do praw obywatelskich i politycznych zaliczane są: prawo do życia; prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; prawo do rzetelnego procesu sądowego; prawo do prywatności; prawo do swobodnego przemieszczania się; prawo do zrzeszania się i pokojowego gromadzenia się; prawo do udziału w życiu publicznym; wolność wyznania oraz wyrażania własnych poglądów; wolność od tortur i od niewolnictwa. Prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne zawierają: prawo do pracy, wolności przynależne związkom zawodowym; prawo do życia na godnym poziomie, włączając w to: wyżywienie, ubranie oraz zamieszkanie; prawo do opieki medycznej; prawo do edukacji oraz do udziału w życiu kulturalnym. Wszystkie te prawa zawarte są w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Paktach Praw Człowieka, a także w wielu innych aktach, których celem jest ochrona pewnych kategorii podmiotów czy przedmiotów.8

Z powyższego wynika, że prawo międzynarodowe głównie zajmuje się określaniem praw człowieka ich definiowaniem, inkorporowaniem w rzeczywistość oraz ochroną. Nie zajmuje się natomiast określaniem obowiązków człowieka. Niemniej jednak można wysnuć jeden główny obowiązek dotyczący wszystkich ludzi polegający na zaniechaniu wszelkich działań mających na celu uniemożliwianie korzystania bądź ograniczenie praw przyznanych drugiemu człowiekowi z chwilą jego urodzenia.

Cudzoziemcy/ki w prawie polskim traktowani są według trzech zasad: zasady traktowania narodowego, zasady najbardziej uprzywilejowanego traktowania oraz zasady traktowania specjalnego. Pierwsza z nich polega na tym, że cudzoziemcy/ki w pewnych sprawach będą traktowani dokładnie tak samo jak Polacy, w drugiej cudzoziemiec/ka będzie korzystał/a z takich praw, z jakich korzysta osoba posiadająca obywatelstwo państwa najbardziej uprzywilejowanego w danej dziedzinie. Trzecia zasada natomiast przyznaje takie prawa jakich nie posiadają pozostali cudzoziemcy/ki (dotyczy to osób z korpusu dyplomatycznego).

W rozumieniu ustawy o cudzoziemcach9 - cudzoziemcem jest osoba przebywająca na terytorium państwa polskiego, ale nie posiadająca obywatelstwa polskiego. W zakresie praw i obowiązków w ustawie o cudzoziemcach obowiązuje zasada, że cudzoziemiec/ka podczas pobytu w RP ma takie same prawa i obowiązki jak obywatel/ka Polski, z zastrzeżeniem postanowień przepisów ustawowych. Do tych zastrzeżonych postanowień zaliczyć należy między innymi konieczność posiadania dokumentów potwierdzających tożsamość cudzoziemca.ki oraz obowiązek meldunkowy, jak również obowiązek zgłoszenia Policji faktu utraty dokumentu podróży – czyli paszportu. Podkreślić należy, że co do zasady cudzoziemiec/ka może przekroczyć granicę RP i przebywać na polskim terytorium - jeżeli posiada ważny dokument podróży oraz wizę, a także środki niezbędne do pokrycia kosztów wjazdu na terytorium RP, przejazdu przez nie, pobytu i wyjazdu z RP. Szczegółowe obowiązki należy rozpatrywać jako studium przypadku w oparciu o stan faktyczny i prawny konkretnego cudzoziemca/ki.

Zgodnie z ustawą o cudzoziemcach do postępowań uregulowanych w tejże ustawie stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego10 (dalej: kpa), o ile ustawa nie stanowi inaczej. Oznacza to, że do cudzoziemca/ki zastosowanie mają przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. W kodeksie zawarte są zasady ogólne postępowania administracyjnego, które obowiązują w każdym stadium postępowania i wszystkie działania organu postępowania powinny być podporządkowane tym zasadom w taki sposób, aby stanowiły one wskazówki właściwej interpretacji poszczególnych przepisów i proceduralnych zasad szczegółowych. Zasady postępowania administracyjnego są normami prawnymi, które ustalają zakres działania organów administracji publicznej. Co prawda, ustawodawca nie przewidział, żadnych sankcji za naruszenie tych zasad, jednakże doktryna przyjmuje, że takie naruszenie skutkuje wadliwością decyzji administracyjnej.11

Jednym z głównych przepisów dotyczących praw w postępowaniu administracyjnym jest przepis stanowiący, że organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Z powyższej zasady wynika więc, że organ administracji publicznej jest obowiązany do udzielania pełnej informacji o okolicznościach faktycznych i okolicznościach prawnych tylko i wyłącznie stronom postępowania, natomiast w stosunku do uczestników/czek postępowania ma jedynie obowiązek udzielania informacji o okolicznościach prawnych. Obowiązek ten istnieje tylko wtedy, gdy informacja dotyczy okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw i obowiązków stron będących przedmiotem postępowania.

W stosunku do uczestników/czek postępowania organ czuwa nad tym, aby nie nikt nie poniósł szkody z powodu nieznajomości prawa. Zatem o ile w przypadku do stron postępowania przepis ten uchyla w ogóle zasadę nieznajomość prawa szkodzi, o tyle w stosunku do uczestników/czek postępowania zasada ta jest jedynie ograniczeniem. Z zasady tej wynika również bezwzględny zakaz wykorzystywania przez organy administracji publicznej nieznajomości prawa przez stronę postępowania lub zrzucanie skutków tej nieznajomości na stronę. Dodatkowo organ obowiązany jest udzielać stronie wszelkich informacji o przysługujących jej prawach i obowiązkach wynikających z proceduralnych przepisów prawa, których realizacja ma wpływ na rezultat danej sprawy. Obowiązek informowania strony obejmuje całe postępowanie, tj. od chwili jego wszczęcia, aż do zakończenia. Organ nie może ograniczać się do udzielania informacji, lecz musi wyjaśniać treść przepisów, a także udzielać wskazówek, jak należy postąpić w konkretnej sprawie, aby nie dopuścić do powstania szkody. Udzielanie stronom i uczestnikom/czkom postępowania informacji, wyjaśnień i wskazówek organ ma obowiązek czynić z urzędu. Poprzez nieudzielenie takich informacji, wyjaśnień i wskazówek dlatego, że strona czy uczestnik/czka postępowania nie złożyły odpowiedniego wniosku organ bezwzględnie narusza spoczywający na nim obowiązek.12

Prawo do informacji ma istotne znaczenie dla cudzoziemców/ek, gdyż często w obliczu niezrozumiałych i niejasnych zasad polskiego prawa czują się bezradni/e i rzeczywiście nie są w stanie sami/e sobie poradzić z zagmatwanymi procedurami. Wydaje się jednak, że nawet jeśli obowiązek powyższy jest spełniany to nie zawsze, a nawet rzadko wywiera on skutki jakie wywrzeć powinien, bowiem nie chodzi przecież tylko o udzielenie informacji na dany temat, ale o udzielenie jej w taki sposób, ażeby informacja ta została zrozumiana. Często jednak mamy do czynienia z sytuacją, w której udzielenie informacji przez Organ nie rozjaśnia sytuacji i nie wpływa na zrozumienie postępowania, a jest tylko napisanym sformułowaniem, którego nikt nie rozumie. Najbardziej wymownym podsumowaniem powyższej zasady jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego mówiący o tym, że: „Obowiązek informowania i wyjaśniania stronom przez organ prowadzący postępowanie całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych toczącej się sprawy powinien być rozumiany tak szeroko, jak to jest tylko możliwe. Udowodnione naruszenie tego obowiązku powinno być rozumiane jako wystarczająca podstawa do uchylenia decyzji”.13

Niezwykle istotnym elementem jeśli chodzi o prawo do informacji jest kwestia porozumiewania się w języku zrozumiałym dla cudzoziemca/ki. Oczywiście trudno wymagać, aby w urzędach były zatrudniane tylko osoby, które posługują się wszystkimi językami, jednakże znajomość języka obcego powinna odgrywać decydującą rolę w fazie rekrutacji. Nie można bowiem mówić o udzieleniu informacji cudzoziemcowi/ce, jeśli jest ona przekazywana w języku dla niego niezrozumiałym i istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że nawet przy szczerych chęciach nie jest on w stanie zrozumieć tego, o czym organ chce go/ją poinformować.

Kolejną zasadą jest czynny udział stron. Oznacza to, że określona okoliczność może zostać uznana za udowodnioną tylko wtedy, gdy strona mogła wypowiedzieć się co do przeprowadzonych dowodów. Obowiązek ten dotyczy całego postępowania, a więc od wszczęcia postępowania do jego zakończenia wydaną decyzją. Z zasady tej wynikają między innymi: prawo do inicjowania postępowania poprzez złożenie wniosku o wszczęcie postępowania, prawo wyrażenia zgody, prawo do zgłaszania dowodów, prawo do czynnego udziału w postępowaniu dowodowym, prawo do bycia zawiadomionym/ą o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu ze świadków/iń, biegłych lub oględzin, a także o terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy. Bardzo ważną częścią tej zasady jest obowiązek umożliwienia stronie wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym dotyczy postępowania przed organami administracji pierwszej i drugiej instancji, jak również postępowania nadzwyczajnego. Organ prowadzący zobowiązany jest pouczyć strony o prawach im przysługujących dotyczących możliwości zapoznania się z aktami i złożenia końcowego oświadczenia. Od omawianej zasady istnieje wyjątek. Sytuacja taka ma miejsce jedynie wówczas, gdy jest to sprawa niecierpiąca zwłoki i występuje niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego lub grożąca niepowetowana szkoda materialna. Chodzi zatem o takie przypadki, w których istnieje potrzeba natychmiastowego wydania decyzji.14

Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia, a sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie. Zasada szybkości i prostoty postępowania nakłada na organy administracji publicznej obowiązek wnikliwego i szybkiego działania. Powszechnie jednak występuje problem przewlekłości postępowania administracyjnego, co przyczynia się do ograniczenia, a nawet uniemożliwienia stronie korzystania z przysługujących jej praw. Celem tej zasady jest doprowadzenie do sytuacji, w której istnieje możliwie szybkie wydanie decyzji, a zatem zasada ta realizuje także życzenie nas wszystkich, aby postępowanie administracyjne było niezawodne.15 Szybkość działania organu administracji publicznej nie może eliminować czy ograniczać wymogu "działania wnikliwego". Z zasady tej nie można wysnuć żadnych wyjątków od norm kpa na co wskazuje ustawodawca na pierwszym miejscu umieszczając wnikliwość postępowania, a dopiero później jego szybkość. 16

Strona może działać przez pełnomocnika/czkę, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Pełnomocnictwo może wynikać z ustawy (przedstawicielstwo ustawowe) lub z woli strony (pełnomocnictwo). W postępowaniu administracyjnym pełnomocnictwo musi być wyraźnie udzielone konkretnej osobie lub konkretnym osobom, nie istnieje możliwość domniemania udzielenia pełnomocnictwa. Organ administracji publicznej powinien z urzędu brać pod uwagę rodzaj udzielonego przez stronę pełnomocnictwa w każdym stadium postępowania i nie może dopuścić do udziału w postępowaniu osoby, która nie legitymuje się należytym pełnomocnictwem albo też pełnomocnik/czka umocowany/a jest do innej sprawy niż rozstrzygana w danym postępowaniu. Zakres pełnomocnictwa uzależniony jest od woli strony, ale pełnomocnik/czka nie zawsze będzie mógł/mogła uczestniczyć w czynnościach proceduralnych. Udzielenie pełnomocnictwa nie wyłącza prawa strony do brania udziału w postępowaniu. Zaznaczyć należy, że pełnomocnikiem winna być osoba, której można zaufać, która jest rzetelna, terminowa i obowiązkowa. Nieodpowiedzialne działanie pełnomocnika/czki może skutkować negatywnymi skutkami, które ponieść będzie musiała strona.17 W przypadku utraty zaufania do pełnomocnika/czki mocodawca/czyni ma prawo w każdej chwili odwołać pełnomocnictwo.

W przypadku cudzoziemców/ek konsekwencje nierzetelnej pracy pełnomocnika/czki mogą mieć tragiczne i nieodwracalne skutki, jak na przykład nie wniesienia przez pełnomocnika/czkę w terminie odwołania od negatywnej decyzji o wydaleniu z Polski. Ponadto cudzoziemiec/ka ma prawo do korzystania z pomocy organizacji społecznych. Zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego pomoc ta może dotyczyć wniesienia przez organizację żądania wszczęcia postępowania lub też dopuszczenia jej udziału w postępowaniu. Żądanie takie musi być uzasadnione celami statutowymi organizacji i musi przemawiać za tym interes. Dodatkowo osoba umieszczona w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców/ek lub areszcie w celu wydalenia ma prawo kontaktowania się z organizacjami pozarządowymi lub międzynarodowymi zajmującymi się udzielaniem pomocy cudzoziemcom/kom, a także z przedstawicielem/ką Urzędu Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców (UNHCR).18

Niezwykle istotnym prawem przysługującym każdemu/ej uczestnikowi/czce postępowania administracyjnego jest prawo do składania skarg i wniosków. Stanowi ono realizację konstytucyjnego prawa wynikającego z art. 63 Konstytucji RP. W myśl tego artykułu: "Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym i innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb składania petycji, wniosków i skarg określa ustawa". Zarówno Konstytucja, jak i ustawa przyznają to prawo każdemu/ej, więc także i cudzoziemcom/kom. Petycje, skargi i wnioski można składać w interesie "publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą". Bezwzględnym warunkiem dla możliwości wniesienia petycji, skargi lub wniosku w interesie innej osoby jest uprzednie uzyskanie od tej osoby zgody. Zgoda taka może być wyrażona w dowolnej formie, ważne jednak, aby była wyraźna i nie budziła wątpliwości. Przedmiotem skargi może być na przykład zaniechanie, zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez organ albo przez pracowników/ce danego organu czy też przewlekłe załatwianie spraw.19 Podkreślenia wymaga fakt, że kodeks postępowania administracyjnego przewiduje dodatkowy środek dochodzenia swoich praw w sytuacji bezczynności organu. A mianowicie na niezałatwienie sprawy w określonym terminie na przewlekłe prowadzenie postępowania stronie służy zażalenie do organu wyższego stopnia, a jeżeli nie ma takiego organu - wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Organ, na który zostało wniesione zażalenia uznając je za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Organ stwierdza jednocześnie, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Jeżeli pracownik/ca organu z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązków przewidzianych prawem, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa.

Warto jeszcze przy okazji praw i obowiązków cudzoziemców/ek sięgnąć do polskiego prawa karnego. Niestety prawo do tłumacza/ki nie przysługuje od samego początku. Dopiero przed zastosowaniem środka zapobiegawczego prokurator/ka zobowiązany/a do przesłuchania podejrzanego/ej, powinien/nna dopuścić do udziału w przesłuchaniu ustanowionego/ą obrońcę/czynię, a jeżeli podejrzany/a cudzoziemiec/ka nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim, ma prawo skorzystać z pomocy tłumacza/ki. Sąd wydając postanowienie o zastosowaniu środka zapobiegawczego powinien powiadomić: osobę najbliższą dla cudzoziemca/ki – może to być osoba wskazana przez cudzoziemca/kę, ale na jego/jej wniosek można zamiast tej osoby lub obok niej zawiadomić również inną osobę, sąd opiekuńczy jeżeli zachodzi potrzeba ustanowienia opieki nad małoletnimi pozostającymi pod jego opieką, organ opieki społecznej, jeżeli zachodzi potrzeba otoczenia opieką osoby niedołężnej lub chorej, którą cudzoziemiec/ka się opiekował/ła, właściwy urząd konsularny, a w razie braku takiego urzędu właściwe przedstawicielstwo dyplomatyczne. Na postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania przysługuje oskarżonemu/ej zażalenie. Dla biegu terminu przedawnienia nie liczy się ogłoszenie tekstu polskiego postanowienia, lecz data doręczenia tego postanowienia w języku ojczystym cudzoziemca/ki. 20


Ankiety

Podczas monitoringu, w celu zdobycia jak najbardziej konkretnych i porównywalnych danych posłużono się dwoma rodzajami ankiet. Pierwsze adresowane były do studentów/ek, drugie do pozostałej grupy cudzoziemców/ek. Ankiety zawierające 25 pytań przygotowano w polskiej, rosyjskiej i angielskiej wersji językowej. Podczas trwania projektu zebrano łącznie 76 ankiet: 67 ankiet wśród studentów/ek oraz 9 wśród cudzoziemców/ek niebędących studentami/kami. W trakcie pracy okazało się, że przygotowana ankieta nie do końca spełnia zamierzone oczekiwania, w związku z czym ograniczono ilość osób proszonych o jej wypełnienie. Krytyczna analiza badań ankietowych wraz z wzorami ankiet, w załączeniu.


Analiza przypadków i skarg

Doskonałym źródłem informacji nt. funkcjonowania cudzoziemców/ek w Lublinie był prowadzony przez Stowarzyszenie punkt informacyjny, w którym pracują osoby zajmujące się pomocą cudzoziemcom/kom. Opracowywały one i upubliczniały w postaci FAQ rozwiązania dotyczące najczęściej pojawiających się problemów. W ten sposób opracowano 191 zagadnień (dostępne na stronie www.hello.lublin.pl).
W przypadku spraw bardziej złożonych, skomplikowanych, związanych z kwestiami prawnymi - cudzoziemcy/ki spotykali/ły się z pracującą w Stowarzyszeniu prawniczką. Odbyło się 13 takich interwencji.
Do wielu interesujących przypadków udało się dotrzeć dzięki współpracy z osobami pracującymi przy obsłudze cudzoziemców/ek na lubelskich uczelniach.


Wywiady

Dzięki współpracy z lubelskimi uczelniami oraz poprzez prowadzone przez Stowarzyszenie działania pomocowe udało się dotrzeć do ok. 45 osób, z którymi przeprowadzone zostały wywiady indywidualne bądź grupowe.
Wiele codziennych problemów udało się zidentyfikować dzięki prowadzonym regularnie przez Stowarzyszenie kursom z języka polskiego na które w ciągu roku przychodziło łącznie (grupa początkująca i zaawansowana) ok. 20 osób.
Bardzo pomocne były spotkania ze studentami/kami z Uniwersytetu Medycznego, podczas których przez półtorej godziny metodą warsztatową, wypisywane oraz szczegółowo omawiane były bariery, na które napotykają cudzoziemcy/ki mieszkający w Lublinie. Odbyły się cztery takie spotkania w grupach liczących ok. 10 osób.


Eksperymenty i obserwacja uczestnicząca

Po wstępnym zidentyfikowaniu najczęściej występujących barier zostały przeprowadzone eksperymenty.
Pierwsza kategoria przeprowadzonych eksperymentów dotyczyła funkcjonowania infolinii i central telefonicznych lubelskich instytucji i wybranych firm usługowych (np.: korporacji taksówkowych). Osoba dzwoniąca w obcym języku (angielski i ukraiński) próbowała dowiedzieć się podstawowych informacji dotyczących spraw leżących w kompetencji danego urzędu czy firmy. Scenariusze rozmów w załączeniu.
Kolejna grupa eksperymentów dotyczyła sprawdzenia w jaki sposób instytucje poradzą sobie z klientem/ką-cudzoziemcem/ką, który/a odwiedzi ich siedzibę.
W kilku przypadkach zastosowano obserwację uczestniczącą - dotyczyło to przede wszystkim kwestii podstawowej, z jaką musi się zmierzyć cudzoziemiec/ka czyli zameldowaniem się. Tą metodą sprawdzana była także kwestia składania przez cudzoziemca/kę zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa na komisariacie policji.


Obserwacja zewnętrzna

Każda z monitorowanych instytucji została poddana ocenie zewnętrznej. Oceniono dostępność, budynków, ich oznakowanie, funkcjonalność i użyteczność tablic informacyjnych, jakość materiałów dostępnych przed wejściem do danego pokoju.
Podczas oceny budynków prowadzona była dokumentacja fotograficzna.


Analiza prasy

Podczas trwania całego projektu prowadzona była codzienna obserwacja lokalnej prasy, dzięki czemu można było zweryfikować niektóre wstępne założenia oraz dodatkowo potwierdzić uzyskane wyniki badań.
 

Zespół

Z przeprowadzenie monitoringu odpowiadał zatrudniony przez Stowarzyszenie Piotr Skrzypczak. W pracy tej korzystał z codziennej pomocy wolontariuszki Stowarzyszenia Kingi Kulik oraz osób pracujących w projekcie „Witamy w Lublinie”: Anny Dąbrowskiej, Marty Sienkiewicz, Hanny Szewczyk, Aleksandry Gulińskiej.
Istotny wkład w powstanie niniejszego raportu miała prawniczka, zatrudniona w Stowarzyszeniu Monika Gwiazda oraz wolontariuszka, socjolożka Katarzyna Lalak, która opracowała wyniki ankiet.
 

Wyniki monitoringu wraz z rekomendacjami

Dzięki przeprowadzonym wywiadom, ankietom, rozmowom, eksperymentom, wizytom i obserwacjom udało się ustalić hierarchię problemów, z jakimi spotykają się mieszkający/e w Lublinie cudzoziemcy/ki. Opisując wyniki monitoringu posłużymy się schematem, który opiera się na kilku kwestiach. Pierwszą z nich jest to, czy w badanej jednostce istnieje jakikolwiek system obsługi cudzoziemców/ek, czy jest choćby jedna osoba, która w ramach swoich obowiązków zajmuje się pomocą cudzoziemcom/kom. Obowiązki, które polegają przede wszystkim na kontaktowaniu się z innymi instytucjami publicznymi w Lublinie w obszarze obsługi cudzoziemców/ek, dbaniu o aktualizowanie strony internetowej w rzeczonym zakresie oraz informacji skierowanych do cudzoziemców/ek znajdujących się w urzędach. Kolejna kwestia to dostępność do informacji w języku innym niż polski. W tym obszarze interesowała nas zawartość stron internetowych, dostępnych ulotek i broszur, a także informacje w punktach informacyjnych i na tablicach ogłoszeń. Trzeci aspekt to możliwość porozumienia się w innym języku niż polski. Poza sprawdzeniem, czy osoby pracujące w punktach informacyjnych, czy w miejscach bezpośrednio obsługujących cudzoziemców/ek mówią także w innym języku niż polski, sprawdziliśmy/łyśmy także, jak funkcjonują infolinie.



• Urząd Wojewódzki

Wydział Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców
Wydziałem kieruje Dyrektor Stanisław Zięba, z którym w ciągu roku przeprowadziliśmy/łyśmy szereg rozmów, spotkań, wymiany korespondencji.
Dyrektor w marcu 2011 r. zorganizował spotkanie dotyczące funkcjonowania cudzoziemców/ekw Lublinie, na które zaprosił większość podmiotów mających jakikolwiek kontakt ze sprawami cudzoziemców/ek. Grono ok. 30 osób wspólnie starało się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób usprawnić funkcjonowanie urzędów i instytucji publicznych w omawianym zakresie. Było to pierwsze spotkanie na tak wysokim szczeblu poświęcone tej tematyce.
W Wydziale Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców pracują 24 osoby w Lublinie i 28 w oddziałach. Do obsługi cudzoziemców/ek zatrudnionych jest 13 osób oraz trzy, które zajmują się sprawami związanymi z nadaniem obywatelstwa. Dwie osoby zajmują się przede wszystkim kontaktami z cudzoziemcami/kami. Większość pracowników/nic porozumiewa się w języku rosyjskim i ukraińskim (na poziomie podstawowym są w stanie zrozumieć wypowiedź), trzy osoby znają język angielski.
W 2010 r. 961 osób złożyło wnioski o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, 329 na osiedlenie się, wydano 1451 kart pobytu. Podkreślić należy, iż powyższe dane dotyczą całego województwa lubelskiego, a nie tylko miasta Lublin.

Wydział Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców jest miejscem, które w ramach powierzonych zadań zajmuje się obsługą cudzoziemców/ek, w związku z tym nie ma osoby, która miałaby dodatkowe, związane z tym kompetencje.

Nasze zastrzeżenia budziły:

- Brak innego niż polskie oznakowania na głównej tablicy informacyjnej Urzędu Wojewódzkiego miejsca, gdzie mają udać się cudzoziemcy/ki. Wydział Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców mieści się w olbrzymim budynku, więc skorzystanie z tej informacji wydaje się niezbędne. Nawet osoby znające język polski mogą mieć kłopoty ze znalezieniem odpowiedniego pomieszczenia, gdyż na głównej tablicy informacyjnej podany jest jedynie pokój 258, czyli znajdujący się na drugim piętrze sekretariat Dyrektora. Cudzoziemcy/ki swoje sprawy załatwiają najczęściej w pokojach mieszących się w pomieszczeniach na parterze.

- Brak możliwości skorzystania z pomocy w punkcie informacyjnym Urzędu, ponieważ pracują tam osoby wydające jedynie klucze. Nie pełnią one żadnych zadań pomocowych nie tylko w stosunku do cudzoziemców/ek, ale w ogóle.

- Brak jakichkolwiek informacji na stronie internetowej Urzędu Wojewódzkiego (www.uw.lublin.pl) w języku innym niż polski.

- Sposób korzystania ze strony internetowej Urzędu Wojewódzkiego, nawet dla osób znających język polski, jest skomplikowany. Aby dotrzeć do informacji nt. podstawowych kwestii związanych z legalizacją pobytu, należy na stronie głównej w zakładce "Poradnik klienta",  w linku "Sprawy do załatwienia" wyświetlić listę spraw, na której jest link "Cudzoziemcy". Tam znajduje się 13 linków do konkretnych spraw, m.in. kwestii zezwoleń na osiedlenie się na czas oznaczony, przedłużenia wizy, karty pobytu itp. Przykładowo w linku "Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony" znajduje się opis zagadnienia: podstawa prawna - cytaty z ustaw (przy niektórych artykułach znajdują się komentarze doprecyzowujące), spis wymaganych dokumentów, informacje o opłatach, terminach, właściwych komórkach organizacyjnych, adresy, w tym delegatur, opis tryby odwoławczego, uwagi. W naszym przekonaniu stosowanie jedynie form właściwych językowi prawniczemu, jest nierzadko niezrozumiałe dla obywateli/ek polskich, datego ich złagodzenie znacznie ułatwiłoby cudzoziemcom/kom ząłatwienie danej sprawy.


Po przedstawieniu Dyrektorowi powyższych rekomendacji i nawiązaniu współpracy udało się, wprowadzić kilka istotnych modyfikacji:
- na korytarzach zawieszono kartki informacyjne prowadzące do odpowiednich pokoi, jednak jedynie dla obywateli/ek Unii Europejskiej;
- w miejscu gdzie obsługiwani/e są cudzoziemcy/ki dostępne są przetłumaczone (w języku angielskim i rosyjskim) listy spraw, z którymi zwracają się cudzoziemcy/ki (tłumaczenie Stowarzyszenie Homo Faber);
- dostarczono, do wykorzystania przez Urząd, w wersji elektronicznej, kompleksowy opis postępowań, w których stroną są cudzoziemcy/ki w Urzędzie i innych instytucjach w ramach starania się o kartę pobytu. W tym zakresie przetłumaczono dokumenty i opracowano ich wzory wraz z wyjaśnieniami (tłumaczenie Stowarzyszenie Homo Faber);
- na tablicy ogłoszeń przed pokojami, w których cudzoziemcy/ki załatwiają swoje sprawy, wiszą przetłumaczone na angielski i rosyjski informacje i instrukcje dotyczące najczęściej załatwianych spraw (tłumaczenie Stowarzyszenie Homo Faber);
- na stronie internetowej Urzędu pojawiły się zakładki z tłumaczeniami w sześciu językach (angielski, francuski, niemiecki, rosyjski, ukraiński i białoruski), jednak przetłumaczono jedynie generalne informacje o strukturze i funkcjonowaniu całego Urzędu Wojewódzkiego (opis władz, skrótowa informacja nt. funkcjonowania Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców, bez jakichkolwiek linków czy przekierowań dalej, opis województwa lubelskiego, dane teleadresowe).

Biuro Obsługi Urzędu

Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego
Jednym z najczęściej występujących problemów w obszarze ochrony życia i zdrowia, na jaki natrafiają cudzoziemcy/ki jest trudność wynikająca z braku możliwości porozumienia się w języku innym niż polski z policją, pogotowiem, strażą pożarną czy innymi służbami ratunkowymi. Rozwiązaniem tego problemu miał być europejski numer alarmowy 112, który byłby obsługiwany przez wykwalifikowanych/e operatorów/ki, którzy/re po zebraniu niezbędnych danych sami kontaktowaliby/łyby się z odpowiednimi służbami. W chwili obecnej osoby dzwoniące na numer 112 w zależności od tego czy dzwonią z numeru komórkowego czy ze stacjonarnego łączone są odpowiednio z pogotowiem, policją bądź strażą pożarną. Osoby, które dzwonią na pozostałe numery alarmowe (999, 998, 997) łączą się bezpośrednio z odpowiednimi służbami. Jednak żadna z powyższych instytucji  publicznych nie przewiduje obsługi telefonów w innym niż polski języku.
Za uruchomienie Centrum Powiadamiania Ratunkowego odpowiada Dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Włodzimierz Stańczyk.
Zgodnie z otrzymanymi informacjami podczas rozmów telefonicznych oraz spotkania od 1 lipca 2011 roku miało zostać uruchomione Centrum Powiadamiania Ratunkowego, obejmujące początkowo powiat lubelski (grodzki i ziemski), łęczyński oraz świdnicki. Docelowo całe województwo lubelskie ma być objęte systemem do lipca 2012 r.
W ramach prowadzonej w pierwszym kwartale br. rekrutacji na stanowisko operatora/ki numerów alarmowych, w wymaganych kwalifikacjach (http://bip.lublin.uw.gov.pl/dok_ofer_pdf.php?par= 1778&b=) uwzględniono znajomość przynajmniej jednego języka obcego (angielskiego, niemieckiego lub rosyjskiego). Na 11 stanowiskach pracować będzie 55 osób. W ramach procedur wprowadzony ma być system przekierowania do osoby znającej dany język.
Centrum mieścić się będzie w specjalnie do tego celu przygotowanym i wyposażonym budynku przy ul. Szczerbowskiego w Lublinie.
Tydzień przed planowanym otwarciem Centrum nastąpiły problemy z oprzyrządowaniem (wg słów Dyrektora Stańczyka), i uniemożliwiły jego uruchomienie. Nie znany jest obecnie nowy termin rozpoczęcia działań.


Rekomendacje dla Urzędu Wojewódzkiego

I. Budynek
1. Umieścić informacje w języku angielskim, ukraińskim i ew. rosyjskim o miejscu załatwianiu spraw przez cudzoziemców/ki na głównej tablicy Urzędu Wojewódzkiego.
2. Oznaczyć trasę do pokojów, w których obsługiwani/e są cudzoziemcy/ki.
3. Na tablicach informacyjnych umieścić wypełnione wzory dokumentów wraz z tłumaczeniem.


II. Strona internetowa
1. Przygotować podstrony w przynajmniej trzech wersjach językowych (angielska, ukraińska, i ew. rosyjska), zawierające podstawowe informacje o funkcjonowaniu cudzoziemca/ki w Lublinie.
2. Opisać w przystępny sposób postępowania, w których stroną jest cudzoziemiec/ka w Urzędzie dla każdej z najczęściej przeprowadzanych spraw. Opis powinien zawierać także informacje o innych instytucjach publicznych, do których musi udać się obcokrajowiec/czyni.
3. Udostępnić do pobrania niezbędne druki wraz z instrukcją ich wypełniania w danym języku.
4. Umożliwić wypełnianie druków elektronicznie z możliwością zapisu lub/i wydrukowania.
5. Umożliwić za pomocą internetu śledzenie stanu postępowania w swojej sprawie.


III. Punkt informacyjny
1. Przeszkolenie i zatrudnienie do punktu informacyjnego Urzędu osób znających przynajmniej dwa języki obce (angielski, ukraiński i ew. rosyjski), oraz sposób, strukturę oraz funkcjonowania Urzędu.
2. Umieszczenie w punkcie informacyjnym druków, wzorów, ulotek w przynajmniej dwóch obcych językach (angielski, ukraiński i ew. rosyjski) w zakresie, w jakim Urząd obsługuje cudzoziemców/ki.


IV. Centrum Powiadamiania Ratunkowego
1. Uruchomić Centrum Powiadamiania Ratunkowego, które obsługiwać będzie wszelkie numery alarmowe (w tym 112),gdzie pracować będą osoby posługujące się przynajmniej jednym językiem obcym.

V. Wybór języków
1. Podjąć decyzję, które języki obce są dla Urzędu priorytetowe, by wszystkie wydziały zdawały sobie sprawę z tego, w jaki sposób powinny być ukierunkowane ich prace. Rekomendujemy angielski, ukraiński i, ewentualnie rosyjski.



• Urząd Miasta Lublin

Podczas trwania monitoringu, w styczniu 2011 r. odbyło się spotkanie z nowo wybranym Prezydentem Miasta Lublin dr Krzysztofem Żukiem. Zapoznał się on z podstawowymi założeniami prowadzonych działań i zadeklarował pomoc oraz wsparcie. Do kontaktów roboczych wyznaczył p. Monikę Lipińską, Zastępczynię Prezydenta Miasta Lublin ds. obywatelskich. Stowarzyszenie Homo Faber przekazało Pani Prezydent szczegółowe rekomendacje wynikające z przeprowadzonych przez nas badań. Podczas spotkania roboczego Pani Prezydent wyraziła chęć dalszej współpracy i systematycznego wypracowywania i wprowadzania zmian w życie.
 Dalsze kontakty objęły dyrektorów/ki i kierowników/czki konkretnych komórek organizacyjnych Urzędu Miasta Lublin.
19 sierpnia 2011 r. Stowarzyszenie otrzymało od Pani Prezydent Moniki Lipińskiej oficjalną deklarację współpracy wraz ze wskazaniem p. Piotra Chorosia jako osoby odpowiedzialnej za kontakt w sprawie realizacji projektu monitoringowego oraz przygotowania koncepcji wzmocnienia integracji cudzoziemców/ek w Lublinie, a także prośbę o bezpośredni kontakt z poszczególnymi dyrektorami/kami Wydziałów Urzędu Miasta.

Pierwszym problemem, na który natrafia cudzoziemiec/ka szukający informacji o Lublinie jest sam wybór odpowiedniej strony. Po wpisaniu w wyszukiwarkę słowa „Lublin” jako pierwsza pojawia się strona www.lublin.pl, która jest prostym przekierowaniem na dwie kolejne strony: www.lublin.eu (oficjalny portal miejski) oraz www.lubelskie.pl (oficjalna strona Urzędu Marszałkowskiego). Brakuje informacji w innym języku jakie treści zawierają obie strony. Stroną www.lublin.pl administruje firma Lubman, która udostępnia tą stronę Urzędowi Miasta Lublin i Urzędowi Marszałkowskiemu.

Urząd Miasta Lublin odpowiada za prowadzenie dwóch stron internetowych: portalu miejskiego (www.lublin.eu) oraz strony Samorządu Miasta Lublin (www.um.lublin.eu).
Stona www.um.lublin.eu tłumaczona jest w wybranych fragmentach jedynie na język angielski. Na angielskiej podstronie (www.um.lublin.eu), poza podstawowymi informacjami o strukturze, władzach i rzadko odświeżanych aktualnościach (w marcu 2011 r. ostatnie tłumaczone informacje dotyczyły spraw z listopada 2010 r.), niemal brak jakiegokolwiek wsparcia cudzoziemców/ek. Istnieje co prawda przekierowanie do podstrony Biura Obsługi Mieszkańców, jednak dostęp do tego miejsca nie jest intuicyjny. Strona Urzędu, w wybranych obszarach, tłumaczona jest jedynie na język angielski.
Portal miejski (www.lublin.eu) posiada, poza polską wersją, tłumaczenie części informacji na język angielski i ukraiński. Jednak dotyczą one jedynie podstawowych informacji o mieście, prezentują mapę i kamerki internetowe. Znajduje się tam także zakładka „Our Team” z często zdecydowanie niekompletnymi informacjami. Są tam zakładki o historii miasta, biznesie (nazwy i branże jedynie po polsku), serwisie (znajdują się tam jedynie dwa linki do tej samej firmy), lista szkół i instytucji edukacyjnych, lista szpitali, informacja o transporcie, spis organizacji w tym lista 11 organizacji pozarządowych (w mieście jest aktywnych około 450), lista zakładów kosmetycznych, miejsc gdzie można coś zjeść, dział „drobiazgi” (są w nim m.in. informacja o akcji Reinhard, trolejbusach czy ul. Lubartowskiej).
W wersji angielskiej, w przypadku zakładki „Culture” strona przekierowuje do strony po polsku. Tam znowu można wybrać wersję językową (angielski, hiszpański, ukraiński i białoruski). Jednak na podstronach w wersji ukraińskiej, hiszpańskiej, ukraińskiej jako ostatnia informacja pojawia się zaproszenie na finał konkursu ESK z 18.06.2011, czyli sprzed ponad trzech miesięcy, na białoruskiej informacja o „III Jazz Festiwal” z kwietnia 2011 r.).

Urząd Miasta Lublin, poza wyżej wymienionymi stronami www, nie ma żadnego systemu dostarczania informacji o swoich działaniach, którymi zainteresowani/e mogli/łyby być cudzoziemcy/ki nie mówiący/e po polsku. Nie prowadzi newslettera, powiadamiania sms'owego, czy profili na portalach społecznościowych.

Kolejnym problemem jest to, że żadna instytucja publiczna funkcjonująca na terenie miasta, w tym Urząd Miasta Lublin, nie dysponuje łącznymi danymi dotyczącymi liczby cudzoziemców/ek mieszkających, pracujących, uczących się, czy przebywających nielegalnie w Lublinie. Pozyskanie danych przedstawiających całościowy obraz cudzoziemców/ek w Lublinie wydaje się niezbędne w celu opracowania jakiejkolwiek oferty dla tej grupy mieszkańców/ek. Szczególna rola Urzędu Miasta Lublin w tym zakresie wynika z podejmowanych przez niego działań, zachęcających studentów/ki czy turystów/ki do odwiedzania miasta. Brak jest jakichkolwiek statystyk, badań, kontaktów z grupami ich zrzeszającymi. To istotny problem, zwłaszcza w kontekście prób budowy wizerunku miasta jako otwartego, wielokulturowego i akademickiego.


Kancelaria Prezydenta
Kancelarią Prezydenta kieruje Dyrektorka dr Katarzyna Mieczkowska-Czerniak, która pełniła także funkcję rzeczniczki prasowej Prezydenta Miasta Lublin.
Do maja 2011 r. nie było w strukturach Urzędu Miasta Lublin żadnej osoby, która miała w zakresie swoich obowiązków czuwanie nad całością polityki Urzędu Miasta Lublin względem cudzoziemców/ek. Brak takiej osoby powoduje, że często drobny z pozoru problem wymaga omówienia z kilkoma dyrektorami/kami wydziałów Urzędu Miasta Lublin. Osoba spoza urzędu, niezorientowana w strukturze i zakresach obowiązków poszczególnych komórek organizacyjnych, może mieć z tym olbrzymie problemy. Przykład stanowi pomysł wprowadzenia interaktywnych, dostępnych dla cudzoziemców/ek druków. Aby to zrobić trzeba było spotkać się z Dyrektorem Wydziału Informatyki i Telekomunikacji (odpowiada za wprowadzanie zmian informatycznych), Dyrektorem Wydziału Spraw Obywatelskich (odpowiada za merytoryczne przygotowanie druków), Dyrektorką Biura Obsługi Mieszkańców (odpowiada za udostępnianie wypracowanych rozwiązań) oraz Kierowniczką Referatu ds. komunikacji społecznej (odpowiada za funkcjonowanie całej strony internetowej urzędu). Co więcej, w fazie realizacji danego projektu należy kontaktować się dodatkowo z pracownikami/cami poszczególnych wydziałów, którzy/re odpowiadają za robocze wprowadzanie danych zamian. Gdyby w Urzędzie Miasta Lublin była osoba właściwa ds. cudzoziemców/ek, która swobodnie poruszałaby się w strukturze urzędu, znała kompetencje poszczególnych osób, sytuacja byłaby znacznie bardziej komfortowa. Pojedyncze osoby czy organizacje z zewnątrz mogłyby kontaktować się z jedną osobą, która pilotowałaby daną sprawę w urzędzie.
Mimo, że pracownik Kancelarii Prezydenta, Piotr Choroś, został wyznaczony przez Panią Prezydent Monikę Lipińską jako osoba z którą Stowarzyszenie Homo Faber powinno kontaktować się w sprawach dotyczących cudzoziemców/ek, nie rozwiązuje to problemu. Piotr Choroś pełni funkcję Głównego specjalisty ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi, czyli zajmuje się z założenia zupełnie innymi sprawami. Powyższe rozwiązanie jest więc tymczasowe, umożliwiające jedynie sprawniejsze kontaktowanie się z Urzędem Miasta Lublin w tym obszarze.
 

Biuro Obsługi Mieszkańców
Biuro Obsługi Mieszkańców stanowi podstawowy punkt styku mieszkańców/ek Lublina z Urzędem Miasta Lublin. Dyrektorką Biura jest Monika Artymiak.
Najczęstszą sprawą podejmowaną przez pracowników/ce BOMu była procedura zameldowania cudzoziemców/ek.
Na terenie miasta Lublin zameldowanych jest obecnie 1721 osób (stan na 12.10.2011 r.). Największe grupy to obywatele/ki Ukrainy (656), Białorusi (122), Tajwanu (105),  Bułgarii (111), Armenii (73) i Rosji (89).
Pierwszą zidentyfikowaną barierą było samo dotarcie do biura, które mieści się w wielopiętrowym biurowcu. Na tablicy informacyjnej nie było jakichkolwiek informacji w obcych językach, nie było także oznaczeń uławiających odnalezienie wśród labiryntu korytarzy BOMu.
Kolejną barierę stanowił punkt informacyjny, w którym często zatrudniani/e byli/ły do pomocy stażyści/tki, oraz osoby nie zawsze potrafiące porozumiewać się w innym niż polski języku. Brakowało tam także wzorów dokumentów i instrukcji ich wypełniania w obcych językach.
Kolejną barierą był automat kolejkowy, z którego pobiera się numerki do danego punktu przyjęć. Menu „kolejkomatu” jest w całości w języku polskim, stąd więc stanowi istotne utrudnienie dla obcokrajowców/czyń, którzy muszą wybrać z menu odpowiednią sprawę do załatwienia, aby pobrać numerek.

Dzwoniąc na infolinię BOM (tel. 81 466 1000) słychać było powitanie w języku polskim i angielskim, jednak szczegółowe informacje o tym, jaki numer wybrać by połączyć się z określony działem dostępne były już tylko po polsku. Nie było jakiejkolwiek informacji w języku ukraińskim czy rosyjskim.
Strona internetowa Urzędu Miasta Lublin (www.um.lublin.eu), która jest w niewielkiej części tłumaczona na język angielski, zawiera podstawowe informacje dotyczące meldunku, w tym listę dokumentów, oznaczenie miejsca załatwienia sprawy oraz podstawy prawne. Ze strony można także pobrać druki, jednak te już jedynie w języku polskim. Brakuje także choćby prostej instrukcji jak należy je wypełnić.
Istotnym problemem jest brak wyraźnego odesłania z głównej strony Urzędu do działu, w którym cudzoziemiec/ka otrzyma podstawowe informacje o najistotniejszych, dotyczących go/jej kwestiach (wynikających z obowiązku na nim/niej ciążącego, np.: meldunku). By trafić na informację o meldunku należy na stronie głównej kliknąć brytyjską flagę, następnie kliknąć “City Office”, potem “Information for foreign nationals” i wybrać odpowiednią kategorię spraw, np.: „Foreign document legislation”. Problem polega na tym, że powyższe kategorie są nieintuicyjne i połączone z innymi, które mogą być mylące.

Po przedstawieniu Dyrektorce Monice Artymiak powyższych rekomendacji i nawiązaniu współpracy udało się, jej wprowadzić szereg istotnych modyfikacji:
- opracowano i umieszczono w BOM na ul. Wieniawskiej, na tablicy informacyjnej przy stanowiskach zajmujących się meldunkami, wzory druku meldunku wraz ze wzorem wypełnienia i tłumaczeniem w wersji angielskiej i ukraińskiej (tłumaczenie Stowarzyszenie Homo Faber);

 

- przetłumaczono, nagrano i udostępniono w infolinii nagranie w języku angielskim zawierające podstawowe informacje dotyczące meldunku (tłumaczenie Stowarzyszenie Homo Faber);
- przetłumaczono kilka, najczęściej używanych kart informacyjnych (tłumaczenie Stowarzyszenia Homo Faber);
- przeszkolono osoby pracujące w punkcie informacyjnym w zakresie obsługi cudzoziemców/ek - w przypadku kiedy nie potrafią się porozumieć -  wiedzą do kogo zwrócić się o pomoc; pomagają także wypełniać druki meldunkowe i inne;
- po opracowaniu wzorów zlecono wykonanie Wydziałowi Organizacyjnemu Urzędu Miasta Lublin oznaczeń drogi dojścia do sali BOMu tabliczkami w języku polskim, angielskim i ukraińskim;
- podjęte zostały kroki w celu przetłumaczenia treści w automacie kolejkowym, powzięliśmy informację, iż opóźnienia wynikają z trwających w Urzędzie zmina organizacyjnych;

- zadeklarowano umieszczenie formularzy przetłumaczonych na język angielski i ukraiński niezwłocznie po dostarczeniu ich w wersji elektronicznej;
- za uzupełnianie strony internetowej BOMu odpowiada Dyrektorka  Monika Artymiak (wcześniej nie posiadała takich uprawnień).

Wydział Informatyki i Telekomunikacji
Wydziałem Informatyki i Telekomunikacji kieruje Dyrektor Grzegorz Hunicz. Podczas trwania monitoringu spotkaliśmy/łyśmy się z Dyrektorem, przekazując mu rekomendacje, dotyczące przede wszystkim wprowadzenia angielskiej i ukraińskiej wersji językowej stron Urzędu Miasta Lublin.
Rozmawialiśmy/łyśmy także o przygotowaniu i udostępnieniu na stronach internetowych Urzędu formularzy, które mogą być wypełniane on-line i przesyłane lub drukowane. Formularze takie byłyby także przetłumaczone dla cudzoziemców/ek wraz z podpowiedziami. Dyrektor stwierdził, że z punktu widzenia możliwości informatycznych jest to możliwe i chętnie włączy się do tych prac, jednak nie odpowiada on za kwestie merytoryczne oraz nie dysponuje funduszami pozwalającymi oddelegować pracownika/cę do pracy przy opracowaniu takowych formularzy.


Wydział Spraw Obywatelskich
Wydziałem Spraw Obywatelskich kieruje Dyrektor Andrzej Szerlak. Podczas trwania monitoringu wielokrotnie rozmawialiśmy/łyśmy z Dyrektorem telefonicznie, odbyło się także spotkanie podczas, którego przekazaliśmy/łyśmy mu rekomendacje. Zadeklarował chęć współpracy. Ponieważ jednak większość omawianych spraw dotyczyła kwestii obsługi klientów/ek w BOMie, kompetencje w zakresie wprowadzania zmian Dyrektor Wydziału przekazał Dyrektorce Monice Artymiak.


Wydział Strategii i Obsługi Inwestorów
Wydziałem kieruje Dyrektor dr Mariusz Sagan. W ramach działań Wydziału na początku 2011 r. postanowiono uruchomić program Study in Lublin adresowany do obecnych i przyszłych studentów/ek zagranicznych uczących się na lubelskich uczelniach. Pracownicy/e projektu mają, w porozumieniu z lubelskimi uczelniami, promować za granicą studiowanie w Lublinie. Poza tym w ramach programu ma powstać punkt informacyjny oraz strona internetowa dostępna w wersji polskiej, ukraińskiej, angielskiej i rosyjskiej. Projekt nastawiony jest przede wszystkim na wsparcie studentów/ek zamierzających przyjechać do Lublina na studia. Wsparcie nie obejmuje pozostałych cudzoziemców/ek przebywających czy mieszkających w Lublinie.
We wrześniu 2011 r. została uruchomiona strona www.study.lublin.eu dostępna jedynie w języku polskim i ukraińskim.
W ramach projektu, od września 2011 r., oddelegowano do pełnienia dyżurów w BOMie (wtorki od 10:00 do 13:00) jedną z pracownic, która pomaga jedynie cudzoziemcom/kom studiującym w Lublinie w rozwiązaniu ich podstawowych problemów.
Programem kieruje Gracja Marcewicz, Kierowniczka Referatu ds. współpracy ze środowiskiem naukowym.


Rekomendacje dla Urzędu Miasta Lublin

I. Stworzyć system integracji cudzoziemców dla miasta Lublin
1.   Wyznaczyć osobę, która w ramach Urzędu Miasta Lublin pełnić będzie rolę koordynatora/ki działań na rzecz lepszej obsługi i integracji cudzoziemców/ek. Wyznaczyć gdzie (w jakim wydziale) taka osoba miałaby być zatrudniona. Osoba ta powinna znać problemy cudzoziemców/ek, mieć bieżący kontakt z ich przedstawicielami/kami, znać inne instytucje publiczne, które obsługują cudzoziemców/ki oraz doskonale poruszać się w samej strukturze Urzędu.
2. Wprowadzić do Strategii Rozwoju Miasta Lublin kwestie związane z integracją mieszkających w Lublinie cudzoziemców/ek.
3. Wypracować i wdrożyć modele wewnętrznej i zewnętrznej komunikacji wszystkich podmiotów związanych z funkcjonowaniem cudzoziemców/ek w mieście (np.: komunikacja między Urzędem Miasta Lublin a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, policją, itp.).
4.   Oszacować liczbę cudzoziemców/ek mieszkających w Lublinie na podstawie różnych dostępnych źródeł.

II. Punkt informacyjno-pomocowy
1. Stworzyć stały punkt informacyjno-pomocowy dla cudzoziemców/ek, który poza udzielaniem informacji, dostarczaniem druków, pomocy przy wypełnianiu, mógłby w niektórych przypadkach podjąć się pomocy w rozwiązaniu ich problemu (np.: poprzez wykonanie telefonu do innej instytucji, by ustalić szczegóły sprawy). 
2. Wiedzę o istnieniu takiego punktu powinny posiadać także inne instytucje obsługujące cudzoziemców/ki (Pierwszy Urząd Skarbowy, Narodowy Fundusz Zdrowia, Policja, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, itp.)


III. Budynki
1. Umieścić informacje w języku angielskim i ukraińskim o miejscu załatwianiu spraw przez cudzoziemców/ki na wszystkich tablicach w budynkach UM, w których cudzoziemcy/ki muszą załatwiać formalności.
2. W przypadku budynków o skomplikowanych sieciach korytarzy, oznaczyć trasę do pokojów, w których obsługiwani/e są cudzoziemcy/ki.
3. W wydziałach najczęściej odwiedzanych przez cudzoziemców/ki, na tablicach informacyjnych, umieścić wypełnione wzory dokumentów wraz z tłumaczeniem.

IV. Automaty kolejkowe
Przeprogramować wszystkie automaty kolejkowe zarządzane przez Urząd Miasta Lublin tak, by znalazły się tam także informacje w języku angielskim i ukraińskim

V. Strony internetowe www.lublin.eu i www.um.lublin.eu
1. Przygotować i uruchomić tłumaczenie strony Urzędu Miasta Lublin (www.um.lublin.eu) na język ukraiński.
2. Uzupełnić i zweryfikować system uzupełniania treści na stronie przez poszczególne wydziały.
3. Opisać w sposób przystępny postępowań, w których stroną jest cudzoziemiec/ka, dla każdej z najczęściej przeprowadzanych spraw. Opis powinien zawierać także informacje o innych instytucjach (np.: link), do których musi udać się obcokrajowiec/czyni.
4. Udostępnić do pobrania niezbędne druki wraz z instrukcją ich wypełniania w danym języku.
5. Umożliwić wypełnianie druków elektronicznie z możliwością ich zapisu lub/i wydrukowania.
6. Umożliwić za pomocą internetu śledzenie stanu postępowania w swojej sprawie.
7. Wprowadzić system współpracy między najważniejszymi urzędami i instytucjami, świadczącymi pomoc czy też obsługującymi cudzoziemców/ki, tak, by w jednym miejscu można było zgromadzić podstawowe informacje o funkcjonowaniu cudzoziemca/ki w mieście.
8. Poprawić ewidentne błędy i nielogiczny układ treści na stronie www.lublin.eu.
9. Poprosić firmę Lubman, operatora strony www.lublin.pl, o wstawienia informacji w języku angielskim i ukraińskim dotyczącą zawartości prezentowanej w tym miejscu strony www.lublin.eu. 

VI. Infolinie
Przygotować i uruchomić obsługę infolinii Urzędu w przynajmniej dwóch obcych językach (angielskim i ukraińskim).

VII. Wybór języków
Podjąć wiążącą cały Urząd Miasta Lublin decyzję, które języki obce są dla Urzędu priorytetowe, by wszystkie wydziały miały świadomość, w którym kierunku powinny iść ich prace. Rekomendujemy angielski, ukraiński, ewentualnie rosyjski. Przemawia za tym liczna osób zameldowanych w Lublinie (obywateli/ek Ukrainy jest 656, a obywateli/ek Rosji 89).


• Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie
Sekcją ds. pomocy cudzoziemcom, kombatantom i repatriantom kieruje Kierowniczka Monika Budka.
Jedynymi cudzoziemcami/kami, którzy/re korzystają z pomocy MOPRu są osoby ze statusem uchodźcy, lub korzystające z innej formy ochrony osoby zmuszone uciekać ze swojego kraju. W kwietniu br. było to 126 osób (36 rodzin).
Podczas spotkania z Kierowniczką dowiedzieliśmy/dowiedziałyśmy się, że możliwości pomocy cudzoziemcom/kom są bardzo niewielkie ze względu na brak środków finansowych. Prowadzone są co prawda projekty integracyjne, jednak zapewniają one jedynie tymczasowe finansowanie.
W MOPR, w Sekcji ds. pomocy cudzoziemcom pracują cztery osoby, które biegle porozumiewają się w języku rosyjskim.
Strona internetowa MOPR nie posiada innej niż polska wersji językowej. Nie ma także wyszczególnionych informacji dla cudzoziemców/ek.

Na podstawie obserwacji pracy Sekcji wnioskujemy, że zauważone problemy wynikają nie tyle z braku zaangażowania i chęci Sekcji, a problemów finansowych.
Ze względu na fakt, iż nie objęliśmy/objęłyśmy monitoringiem cudzoziemców/ek ubiegających się o o nadanie statusu uchodźcy, udzielenie azylu, udzielenie ochrony uzupełniającej, udzielenie ochrony czasowej, udzielenie zgody na pobyt tolerowany, od lipca 2011 roku nie kontynuowaliśmy/łyśmy współpracy z MOPR w omawianym zakresie.


Rekomendacja dla MOPR

I. Strona internetowa
Przygotować angielską i ukraińską wersję strony internetowej Urzędu zawierającą najistotniejsze informacje, opis procedur, a także możliwość pobrania i wypełnienia druków i wzory ich wypełnienia.

II. Budynek
1. Umieścić w budynku, w jednym miejscu informacji w języku angielskim i ukraińskim dotyczących tego w jaki sposób oraz w jakim miejscu może załatwić daną sprawę cudzoziemiec/ka.
2. Precyzyjne oznaczyć miejsca gdzie mają zgłaszać się cudzoziemcy/ki i umieścić tam instrukcje wypełnienie dokumentów (np.: formularzy) w języku angielskim i ukraińskim.


• Miejski Urząd Pracy

W Lublinie zarejestrowanych jako osoby bezrobotne w marcu 2011 r. było 67 cudzoziemców/ek.
Miejski Urząd Pracy nie oferuje żadnego wsparcia cudzoziemcom/kom. Żaden/na z pracowników/nic nie ma szczególnych kompetencji w tym zakresie. Nie ma żadnych informacji w obcych językach, punktu informacyjnego, na stronie internetowej są nieaktualne (wg danych z 2007 roku) informacje nt. zatrudnienia cudzoziemców/ek.
Jedyna oferta w tym zakresie skierowana jest do polskich obywateli/ek, którzy zamierzają zatrudnić cudzoziemców/ki.
Prośba o informację na temat pomocy cudzoziemcom/kom została przekierowana do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie.
Urząd Pracy w żaden sposób nie odniósł się do przekazanych rekomendacji oraz propozycji współpracy w tym zakresie.

Rekomendacje dla MUP

I. Strona internetowa
Przygotować angielską i ukraińską wersję strony internetowej Urzędu zawierającą najistotniejsze informacje, opis procedur, a także możliwość pobrania i wypełnienia druków i wzory ich wypełnienia.

II. Budynek
1. Umieścić w budynku, w jednym miejscu informacji w języku angielskim i ukraińskim dotyczących tego w jaki sposób oraz w jakim miejscu może załatwić daną sprawę cudzoziemiec/ka.
2. Precyzyjne oznaczyć okienka gdzie mają zgłaszać się cudzoziemcy/ki i umieścić tam instrukcje wypełnienie dokumentów (np.: druków) w języku angielskim i ukraińskim.


• Zarząd Transportu Miejskiego
Zarząd Transportu Miejskiego to ciało powołane w 2009 r. w celu koordynacji spraw z wiązanych z publicznym transportem w Lublinie. Swoim nadzorem obejmuje zarówno Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji, jak i przewoźników prywatnych.
Z przeprowadzonych obserwacji wynika, że brak jest w MZK jakiejkolwiek osoby, która w obowiązkach miałaby zajmowanie się kwestią obsługi cudzoziemców/ek.
Podczas trwania monitoringu odbyło się szereg spotkań z przedstawicielami ZTM. Dzięki współpracy ze Stowarzyszeniem Homo Faber zostały przetłumaczone naistotniejsze dokumenty (m.in. ABC pasażera), przygotowane zostały tłumaczenia druków, schematy korzystania z rozkładów i inne przydatne dla cudzoziemców/ek informacje. Wiosną 2011 r. wspólnie ze Stowarzyszeniem testowana byla angielska wersja strony. Jednak do października 2011 r. nie została ona uruchomiona.
W październiku 2011 odbyło się kolejne spotkanie z Kierownikiem Działu Planowania i Rozwoju Sieci Komunikacyjnej, podczas którego, po konsultacji z Dyrektorką Anną Kamińską-Smarzewską, że ZTM ponownie przystąpi do opracowywania strony internetowej w angielskiej, rosyjskiej i niemieckiej wersji językowej, umieści na wybranych przystankach angielską instrukcję korzystania z rozkładów jazdy, przygotuje w Biurze Obsługi Klienta, po angielsku, instrukcje wypełniania wniosku o bilet elektroniczny. ZTM przyjrzy się także funkcjonowaniu Biura Obsługi Klienta, w którym pojawia się bardzo niewielu cudzoziemców/ek, którzy/re są sprawnie obsługiwani/e przez pracowników/ce. Być może jest ich tak niewielu/e gdyż korzystanie z dostępnych jedynie po polsku rozwiązań, stanowi zbyt wielką barierę dla cudzoziemców/ek. 
Z pozytywów należy wymienić to, że automaty biletowe stojące na kilku na przystankach i zainstalowane w niektórych autobusach posiadają wersje językowe (angielską, francuską, rosyjską i niemiecką).

Rekomendacje dla ZTM

I. Strona internetowa
1. Przygotować ukraińską wersję strony internetowej.
2. Ponownie uruchomić angielską wersję strony internetowej.
3. Stworzyć system aktualizacji strony tak, by jakakolwiek zmiana w rozkładach czy przepisach była uwzględniana także na stronach obcojęzycznych.

II. Infolinia
1. Usprawnić działanie infolinii.
2. Do jej obsługi wyznaczyć osobę, która jest w stanie komunikować się co najmniej na poziomie podstawowym w języku angielskim i ukraińskim.

II. Przystanki
Umieścić na przystankach instrukcje korzystania z tabelek z rozkładami jazdy w języku angielskim i ukraińskim.

III. Wnętrza autobusów
Umieścić w autobusach informację dotyczącą praw i obowiązków pasażera/ki oraz inne ważne informacje, np.: o cenie i rodzajach biletów w innym niż polski języku.


• Policja

Jedną z kluczowych kwestii, z którą spotykają się mieszkający/e w Lublinie cudzoziemcy/ki, to kwestia ochrony życia, zdrowia i mienia. Odpowiada za to Komenda Miejska Policji kierowana przez ins. Jacka Kucharczyka a podległa Komendantowi Wojewódzkiemu Policji ins. Dariuszowi Działo.
Podczas prowadzenia monitoringu poza spotkaniem z Komendantem Wojewódzkim Policji kontaktowaliśmy/łyśmy się wielokrotnie z podins. Edytą Nają-Pasek, Pełnomocniczką KWP ds. ochrony praw człowieka oraz z nadkom. Dolores Mendzin-Opryńską, Naczelniczką Wydziału Prewencji KMP, a także p. Moniką Sową z KMP.

Cudzoziemcy/ki mieszkający/e w Lublinie napotykają ze strony policji na wiele istotnych barier. Pierwsza z nich dotyczy sposobu powiadamiania o przestępstwie - telefony odbierane przez policję (w tym 112) nie są obsługiwane w języku innym niż polski. Podobnie jest na komisariatach. Funkcjonariusze/ki odbierający zawiadomienie, którzy nie znają języków obcych, nie miały żadnego wsparcia w postaci jakiegokolwiek systemu pomocowego.Problemem jest to, że funkcjonariusze/ki podczas patroli nie posiadają służbowych telefonów w związku z czym nie mają możliwości kontaktowania się z punktami pomocowymi.

Kolejna kwestia to zapewnienie bezpieczeństwa osobom bawiącym się w lubelskich klubach. Z przeprowadzonych rozmów z właścicielami i obsługą klubów wynika na porządku dziennym są sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu cudzoziemców/ek. Pijane grupy młodzieży są agresywne zwłaszcza w stosunku do osób o ciemnym kolorze skóry. Najgorsza sytuacja panuje w okolicy klubów Place (ulubione miejsce spotkań cudzoziemckich studentów/ek), Disco Fever i Fashion, oraz dwóch całodobowych sklepów z alkoholem. Na interwencje policji często trzeba czekać nawet 45 minut. Warto dodać, że najbliższy komisariat znajduje się w odleglości 50 - 300 m od klubów.
W ramach zmian organizacyjnych w Komendzie Miejskiej Policji w Lublinie w roku 2010 został rozwiązany Zespół Bezpieczeństwa Akademickiego w składający się z 3 policjantów zajmujący się problematyką bezpieczeństwa studentów/ek, w tym także problemami studentów/ek z zagranicy. 

Generalnie w policji panuje przeświadczenie, że jej rola ogranicza się do kwestii deportacji (świadczyć może o tym odpowiedz zastępcy KMP, który w mailu dotyczącym kontaktów z cudzoziemcami/kami napisał, że „główny zakres obowiązków policjantów/ek wchodzących w skład tej grupy [z Wydziału Prewencji - P.S.] polega na czynnościach związanych z procedurą deportacyjną [...]).

Do połowy czerwca 2011 r. nie odyło się żadne spotkanie na temat ewentualnej współpracy i wsparcia Policji przez Urząd Miasta w zakresie integracji i pomocy cudzoziemcom/kom (np.: w postaci wsparcia w tłumaczeniach w razie trudnych stutacji związanych z bezpieczeństwem cudzoziemców/ek). 
Na stronach internetowych KWP brak było jakichkolwiek informacji w języku innym niż polski nt. prawa, procedur i praktycznego funkcjonowania w Polsce.

Jedynymi wdrożonym działaniami na rzecz pomocy cudzoziemcom/kom były podjęte w 2011 r. przez KMP starania o dostarczenie przez wyższe uczelnie na komisariaty informacji wraz z kontaktem telefonicznym do opiekunów/ek studentów/ek z zagranicy. Drugim działaniem jest uczestnictwo funkcjonariuszy/ek w spotkaniach informacyjnych dla studentów/ek zagranicznych pierwszego roku na Uniwersytecie Medycznym. Podczas spotkania przedstawiali studentom/kom-cudzoziemcom/kom prezentację dotyczącą podstaw zachowania bezpieczeństwa w Lublinie. Prezentacja była jedynie w języku polskim i składa się głównie z cytatów ustaw. 

Rozpoczęto pracę nad wprowadzeniem na uczelniach wizytówek dla studentów/ek z zagranicy, które umożliwią funkcjonariuszom/szkom łatwiejszą komunikację ze studentem/ką nie posługującym/ą się językiem polskim (wizytówka zawiera m.in. kontakt do osoby, która opiekuje się danym/ą studentem/ka, miejsce zamieszkania studenta, nazwa wlaściwej uczelni).

Pod koniec października przygotowano ulotki informacyjne dla cudzoziemców/ek, które mają trafić na komisariaty.



Rekomendacje dla Policji

I. Osoba
Wyznaczyć osobę, która będzie koordynować działania Policji w zakresie integracji cudzoziemców/ek.

II. Numery alarmowe
1. Wyznaczyć do obsługi infolinii i telefonów alarmowych osoby posługujące się językiem angielskim i ukraińskim co najmniej na poziomie podstawowym.
2. Wspólnie z Urzędem Wojewódzkim zakończyć proces tworzenia Centrum Powiadamiania Ratunkowego.

III. Zespół Bezpieczeństwa Akademickiego
1. Reaktywować Zespół Bepieczeństwa Akademickiego, który miałby rozpoznane niebezpieczne miejsca, i był w stanie doprowadzić do zapewnienia w nich bezpieczeństwa.
2. Wdrożyć system stałej współpracy i opieki nad zagranicznymi studentami/kami, w postaci spotkań, podania numeru telefonu do kompetentnych funkcjonariuszy/ek, przygotowanie materiałów informacyjnych dotyczących podstawowych kwestii związanych z bezpieczeństwem.


• Pierwszy Urząd Skarbowy, Izba Skarbowa
Pierwszym Urzędem Skarbowym w Lublinie kieruje Naczelnik Paweł Zgrajka. Cudzoziemcy/ki starający/e się o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony muszą dostarczyć z Pierwszego Urzędu Skarbowego zaświadczenie, potwierdzające wywiązywanie się ze zobowiązań podatkowych wobec Skarbu Państwa (druk ZAS-W) oraz uzyskać numer NIP (druk NIP-3).
Pierwszy Urząd Skarbowy nie był w jakikolwiek sposób przygotowany do obsługi cudzoziemców/ek. Nie bylo żadnej osoby, która w ramach swoich obowiązków dbałaby o ich obsługę, nie ma odpowiednich procedur w tym zakresie.
Przeprowadziliśmy/łyśmy eksperyment. Dzwoniliśmy/łysmy z pytaniem w języku angielskim. Osoba odbierająca telefon słysząc pytanie odkładała słuchawkę.
Strona internetowa (http://www.is.lublin.pl/index.php?id=82) nie posiadała jakichkolwiek informacji w języku innym niż polski, w tym nie zawierała tłumaczenia opisu postępowań, w których stroną jest cudzoziemiec/ka, wzorów dokumentów.

Podczas spotkania Naczelnikowi Pierwszego Urzędu Skarbowego przedstawione zostały wyniki monitoringu oraz propozycje rozwiązań. Ponadto wysłane zostały zebrane ustalenia ze spotkania, propozycje rozwiązań, oferta współpracy, w tym bezpłatnego wykorzystania opracowanych przez Stowarzyszenie materiałów. 

Po przedstawieniu rekomendacji w lipcu 2011 r. rozpoczęto, na zasadzie roboczych spotkań, pracę na rzecz wdrożenia rekomendacji. Przekazano Stowarzyszeniu Homo Faber nowe formularze do przetłumaczenia i zobowiązano się do ich umieszczenia w sali obsługi klientów/ek.

Jednocześnie okazało się, że za część spraw do rozwiązania (dostosowanie strony internetowej, zamieszczanie wzorow druków) odpowiada Izba Skarbowa. Stowarzyszenie nawiązało współpracę z Dyrektorem Izby Skarbowej w Lublinie, który zgodził się zamieścić przetłumaczone treści na centralnej stronie internetowej wszystkich urzędów skarbowych w Lubliniei umieszczenie na niej wzorów druków. 


Rekomendacje dla Pierwszego Urzędu Skarbowego

I. Budynek
1. Umieścić w budynku, w jednym miejscu informację w języku angielskim i ukraińskim dotyczącą tego w jaki sposób oraz w jakim miejscu może załatwić daną sprawę cudzoziemiec/ka. W trakcie przygotowania.
2. Precyzyjne oznaczyć okienka gdzie mają zgłaszać się cudzoziemcy/ki i umieścić tam instrukcje wypełniania dokumentów w języku angielskim i ukraińskim. W trakcie przygotowania.

II. Punkt informacyjny/infolinia
Wyznaczyć procedury w przypadku problemów z porozumieniem się (np.: poprzez wyznaczenie osoby, która w nagłych przypadkach może pełnić rolę tłumacza). W trakcie przygotowania.

III. Osoba
Wyznaczyć osobę w US, która w ramach swoich kompetencji nadzoruje sposób obsługi cudzoziemców/ek i wyznacza standardy dla pracowników/nic w tym obszarze

IV. Strona internetowa
Przygotować angielską i ukraińską wersję strony internetowej Urzędu zawierającą najistotniejsze informacje, opis procedur, a także możliwość pobrania i wypełnienia druków i wzory ich wypełnienia. W trakcie przygotowania.


• Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Lubelskim Oddziałem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kieruje Piotr Waszak.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie oferuje żadnego wsparcia cudzoziemcom/kom. Żaden z pracowników/nic nie ma szczególnych kompetencji w tym zakresie. Nie ma żadnych informacji w obcych językach. Budynek, pokoje oraz stanowiska obsługi klientów/ek nie są oznaczone w innym niż polski języku. Automat kolejkowy opisany jest tylko po polsku.
Strona internetowa (http://www.zus.pl/default.asp?p=2&id=1866&kod=436) nie zawiera tłumaczenia opisu postępowania, w którym stroną jest cudzoziemiec/ka, wzorów dokumentów. Jedynie na stronie głównej ZUS (www.zus.pl) znajduje się przekierowanie do podstrony z ogólnymi informacjami (w formie pdf) o systemie ubezpieczeń w języku angielskim i niemieckim.
Przeprowadziliśmy/łyśmy eksperyment. Dzwoniliśmy z pytaniem w języku angielskim. Osoba odbierająca telefon, słysząc pytanie odkładała słuchawkę bądź przełączała na inny numer, którego nikt nie odbierał.
Mimo przesłanych rekomendacji i prośby o spotkanie nie udało się skontaktować z władzami ZUS.

Dnia 30 września 2011 roku odbyło się spotkanie z Wicedyrektorką ZUS, Teresą Orłowską. Strategia ZUS dotycząca lepszej obsługi klientów/ek jest w trakcie wdrażania.
Osobą do kontaktu w sprawach dotyczących cudzoziemców/ek jest Naczelnik Wydziału Obsługi Klienta Maciej Raszewski. Uwagi ws. funkcjonowania strony internetowej zostaną przekazane do oddziału centralnego ZUS do końca października. Rozwiązany został problem z kolejkomatami - pomocy udzielają osoby w punktach informacyjnych. W przypadku obsługiwania cudzoziemca/ki proszone są osoby, które porozumiewają się w obcym języku. Przetłumaczone formularze pojawią się w ZUS.



Rekomendacje dla ZUS

I. Budynek
1. Umieścić w budynku, w jednym miejscu informacji w języku angielskim i ukraińskim dotyczących tego w jaki sposób oraz w jakim miejscu może załatwić daną sprawę cudzoziemiec/ka.
2. Precyzyjne oznaczyć okienka gdzie mają zgłaszać się cudzoziemcy/ki i umieścić tam instrukcje wypełnienie dokumentów (np.: formularzy) w języku angielskim i ukraińskim.

II. Infolinia
Wyznaczyć procedury w przypadku problemów z porozumieniem się (np.: poprzez wyznaczenie osoby, która w nagłych przypadkach może pełnić rolę tłumacza/ki).

III. Osoba
Wyznaczyć osobę w ZUS, która w ramach swoich kompetencji nadzoruje sposób obsługi cudzoziemców/ek i wyznacza standardy dla pracowników/nic w tym obszarze, dba o aktualizację danych, kontaktuje się z innymi instytucjami obsługującymi cudzoziemców/ki (UW, UM, NFZ, US) oraz organizacjami pozarządowymi, które świadczą im pomoc lub pracują w zakresie integracji. W trakcie przygotowania.

IV. Strona internetowa
Przygotować angielską i ukraińską wersją strony internetowej Zakładu zawierającą najistotniejsze informacje, opis procedur, a także możliwość pobrania i wypełnienia druków i wzory ich wypełnienia. W trakcie przygotowania.


• Narodowy Fundusz Zdrowia
Narodowy Fundusz Zdrowia nie oferował żadnego wsparcia cudzoziemcom/kom. Żaden z pracowników/nic nie miał obsługi cudzoziemców/ek w zakresie swoich obowiązków. Nie było żadnych informacji w obcych językach. Strona internetowa (www.nfz-lublin.pl) nie zawierała informacji w innym niż polski języku (poza szczątkowymi informacjami o dostępie do opieki zdrowotnej podczas tymczasowego pobytu w Polsce w języku angielskim, hiszpańskim, francuskim i niemieckim).
Problemem w kontaktach była także zmiana na początku roku Dyrektora.

Dnia 7 września odbyło się spotkanie z p. Małgorzatą Bartoszek, Rzeczniczką NFZ. Po spotkaniu otrzymaliśmy deklarację współpracy od Dyrektora NFZ, której głównym założeniem było umieszczenie przetłumaczonych informacji dotyczących cudzoziemców/ek na stronie internetowej i w urzędzie.

Rekomendacje dla NFZ

I. Budynek
1. Umieścić w budynku, w jednym miejscu informacji w języku angielskim i ukraińskim dotyczących tego w jaki sposób oraz w jakim miejscu może załatwić daną sprawę cudzoziemiec/ka.
2. Precyzyjne oznaczyć okienka, gdzie mają zgłaszać się cudzoziemcy/ki i umieścić tam instrukcje wypełniania dokumentów (np.: Wniosku o dobrowolne objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym przez NFZ) w języku angielskim i ukraińskim.

II. Infolinia
Wyznaczyć procedury postępowania w przypadku problemów z porozumieniem się (np.: poprzez wyznaczenie osoby, która w nagłych przypadkach może pełnić rolę tłumacza/ki).

III. Osoba
Wyznaczyć osobę w NFZ, która w ramach swoich kompetencji nadzoruje sposób obsługi cudzoziemców/ek i wyznacza standardy dla pracowników/nic w tym obszarze, dba o aktualizację danych, kontaktuje się z innymi instytucjami obsługującymi cudzoziemców/ek (UW, UM, ZUS, US) oraz organizacjami pozarządowymi, które świadczą im pomoc lub pracują w zakresie integracji.

IV. Strona internetowa
Przygotować angielską i rosyjską wersję strony internetowej NFZ zawierającą najistotniejsze informacje, opis postępowań, w których stroną jest cudzoziemiec/kar, a także możliwość pobrania i wypełnienia formularzy i wzory ich wypełnienia.


• Transport

Nie byliśmy/łyśmy w stanie przyjrzeć się dokładanie wszystkim branżom usług. Postanowiliśmy/łyśmy zająć się jedynie tym, z którymi na terenie Lublina cudzoziemcy/ki mają najczęstszy kontakt, czyli transportowi publicznemu, korporacjom taksówkowym, busom oraz PKS.
W ocenie została pominięta PKP z racji tego, że oferowane wsparcie podróżnych przygotowywane jest przez ogólnopolską centralę.

Korporacje taksówkowe
Z przeprowadzonych przez nas badań wynika, że cudzoziemcy/ki w bardzo dużym stopniu korzystają z taksówek. To dla nich często najprostszy sposób poruszania się po mieście, regionie czy wręcz podróżowania po Polsce (ta forma transportu używana jest w drodze na lotnisko w Warszawie).