Warszawa, 26 marca 2020 r.

Sz. P.
Mariusz Kamiński
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
ul. Stefana Batorego 5
02-591 Warszawa

Wobec sytuacji epidemiologicznej w Polsce związanej z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, w imieniu niżej podpisanych organizacji, pragniemy zwrócić uwagę Pana Ministra na wskazane poniżej problemy dotyczące sytuacji cudzoziemców.

I. Dostęp do procedury o udzielenie ochrony międzynarodowej.

W dniu 20 marca 2020 r. otrzymaliśmy od białoruskiej organizacji partnerskiej informację, że od dnia 15 marca 2020 r. na przejściu granicznym w Terespolu nie przyjęto żadnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium Polski. Z kolei na stronie internetowej Placówki Straży Granicznej w Warszawie, która znajduje się przy siedzibie Urzędu do Spraw Cudzoziemców na ul. Taborowej 33 w Warszawie, a gdzie składana jest znaczna liczba wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, pojawił się komunikat o wstrzymaniu od dnia 20 marca 2020 r. do odwołania bezpośredniej obsługi interesantów w sprawach administracyjnych . Ponadto, w dniu 25 marca 2020 r. otrzymaliśmy informację, że przyjmowanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej zostało wstrzymane oraz że cudzoziemiec powinien złożyć drogą e-mailową lub pocztą deklarację zamiaru złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej do najbliższej placówki Straży Granicznej, a o terminie przyjęcia wniosku zostanie poinformowany przez placówkę Straży Granicznej po zniesieniu stanu epidemii w Polsce . Świadomi sytuacji epidemiologicznej w Polsce związanej z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, a także treści rozporządzeń wydanych w związku z tą sytuacją, wprowadzających m.in. ograniczenia w ruchu granicznym oraz wjeździe na terytorium Polski pewnych grup osób, pragniemy jednak zwrócić uwagę Pana Ministra na obowiązek umożliwienia cudzoziemcom ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej oraz obowiązek respektowania zasady non-refoulement.
Zgodnie z prawem międzynarodowym państwa mają suwerenne uprawnienia do regulowania wjazdu cudzoziemców. Jednak prawo międzynarodowe stanowi również, że środki podejmowane w tym celu nie mogą uniemożliwiać im ubiegania się o ochronę międzynarodową . Najważniejsza w prawie do ubiegania się o ochronę międzynarodową jest wspomniana zasada non-refoulement , która zakazuje państwom jakiegokolwiek postępowania prowadzącego do zawrócenia cudzoziemca na niebezpieczne terytorium zagraniczne, w tym zakazuje odmowy przyjęcia osób deklarujących prześladowania na granicy lub niedopuszczenia ich do swojego terytorium .
Stosowanie działań i środków mających na celu uniemożliwienie przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową lub osób określonej narodowości, bez dowodów na zagrożenie dla zdrowia i bez środków chroniących przed wydaleniem, byłoby dyskryminujące i nie spełniałoby przywołanych wyżej standardów międzynarodowych. W przypadku stwierdzenia ryzyka dla zdrowia osoby lub grupy osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, można podjąć inne środki, takie jak badania przesiewowe czy kwarantanna, które umożliwiłyby władzom przyjmowanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej w bezpieczny sposób, przy jednoczesnym poszanowaniu zasady non-refoulement. Odmowa dostępu do terytorium dla cudzoziemców wyrażających wolę ubiegania się o ochronę, bez zapewnienia im odpowiednich gwarancji proceduralnych chroniących przed arbitralnym wydaleniem, nie może być bowiem uzasadniona ryzykiem epidemiologicznym. Analogiczne stanowisko i rozwiązania zaprezentował w swoim oświadczeniu w sprawie kryzysu COVID-19 z dnia 19 marca 2020 r. Filippo Grandi, Wysoki Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców . Zaapelował on również, byśmy „w tych trudnych czasach nie zapominali o tych, którzy uciekają przed wojną i prześladowaniami. Potrzebują - wszyscy potrzebujemy - solidarności i współczucia teraz bardziej niż kiedykolwiek wcześniej” .
Pragniemy przy tym wskazać, że osoby, które zadeklarowały zamiar ubiegania się o ochronę międzynarodową , choć mają możliwość wjazdu na terytorium Polski , to w rozumieniu prawa krajowego mogą nie być uprawnione do otrzymania pomocy socjalnej i opieki medycznej , która ma szczególne znaczenie w czasie epidemii. Tym samym zasadne w naszej ocenie jest bądź niezwłoczne przyjmowanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej od tych osób, bądź też przyjazna wykładnia przepisów krajowych celem zapewniania im pełni świadczeń – przy uwzględnieniu tzw. bezpośredniego skutku dyrektyw Unii Europejskiej, które traktują osoby deklarujące zamiar ubiegania się ochronę, jako wnioskodawców ze wszystkimi tego konsekwencjami .

II. Sytuacja cudzoziemców zatrzymanych i przebywających w strzeżonych ośrodkach oraz aresztach dla cudzoziemców.

Z uzyskanych przez nas nieoficjalnych informacji wynika, że w związku zaistniałą sytuacją epidemiologiczną, Straż Graniczna wstrzymała realizację decyzji o zobowiązaniu do powrotu drogą lotniczą, przekazań w ramach rozporządzenia Dublin III oraz przekazań w drodze readmisji. Zwracamy się zatem z prośbą o wskazanie, jaka jest obecna praktyka Straży Granicznej w powyższym zakresie.
Ponadto w związku z sytuacją epidemiologiczną, a także możliwym wstrzymaniem realizacji przez Straż Graniczną ww. operacji wobec cudzoziemców przebywających w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców i aresztach dla cudzoziemców, pragniemy przypomnieć treść Dyrektywy Powrotowej , która stanowi, o tym że umieszczenie w detencji może być stosowane tylko w celu przygotowania i realizacji powrotu, tylko dopóki trwają przygotowania do powrotu, a cudzoziemiec powinien być niezwłocznie zwolniony jeżeli okaże się, że nie ma już rozsądnych perspektyw jego wydalenia ze względów natury prawnej lub innych .
Chcielibyśmy przy tym także zwrócić uwagę Pana Ministra na zbiór zasad dotyczących postępowania z osobami pozbawionymi wolności w kontekście pandemii choroby koronawirusowej (COVID-19) opublikowany przez Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (dalej: CPT, Komitet), w których CPT podkreśla nadzwyczajne wyzwania dla władz wszystkich państw członkowskich Rady Europy, w szczególności dla personelu pracującego w miejscach pozbawienia wolności, w tym ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców . Komitet wskazuje, że „ponieważ bezpośrednie kontakty osobiste sprzyjają rozprzestrzenianiu się wirusa, wszystkie właściwe organy powinny podjąć wspólne wysiłki służące wykorzystaniu środków alternatywnych wobec pozbawienia wolności. (…); a także ograniczyć, w najszerszym możliwym zakresie, pozbawianie wolności migrantów”.
Również zgodnie ze stanowiskiem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców wydanym w związku z zagrożeniem COVID-19, „problemy zdrowotne nie uzasadniają systematycznego stosowania zatrzymania imigracyjnego wobec osób lub grup osób ubiegających się o azyl lub uchodźców” , a wobec zaistniałej sytuacji, w tym znacznego ograniczenia pracy Urzędu do Spraw Cudzoziemców , istnieje ryzyko, że okres pobytu w detencji osób ubiegających się o ochronę międzynarodową może się przedłużać. W tym kontekście z kolei warto wskazać, że generalną zasadą wyrażoną w Dyrektywie Recepcyjnej jest prawo do swobodnego przemieszczania się w granicach terytorium przyjmującego państwa członkowskiego , a państwa członkowskie mogą zatrzymać wnioskodawcę, jeżeli nie można skutecznie zastosować łagodniejszych środków przymusu , a wówczas powinno mieć to miejsce na możliwie najkrótszy okres .
Mając na uwadze powyższe, poddajemy pod rozwagę zasadność zwolnienia części cudzoziemców z pobytów w detencji.
 

Danuta Przywara
Prezes Zarządu
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
danuta.przywara@hfhr.pl

Sygnatariusze:

1. Helsińska Fundacja Praw Człowieka
2. Stowarzyszenie NOMADA
3. Stowarzyszenie Amnesty International Polska
4. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
5. Stowarzyszenie Homo Faber
6. Fundacja Polskie Forum Migracyjne
7. Fundacja Polska Gościnność
8. Chlebem i Solą
9. uchodźcy.info
10. Ukraiński Dom. Fundacja Nasz Wybór


Do wiadomości:
1. Sz. P.
Płk SG Andrzej Jakubaszek
Dyrektor Zarządu do Spraw Cudzoziemców
Komenda Głównej Straży Granicznej
Aleja Niepodległości 100
02-514 Warszawa

2. Sz. P. Jarosław Szajner
Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców
ul. Taborowa 33
02-699 Warszawa








Komentarze

Aby dodać komentarz pod własnym nazwiskiem musisz się zalogować, lub napisać pod tymczasowym nickiem (wymaga aktywacji)

Nick:Komentarz:

Brak komentarzy