Strona główna > Warto poczytać > Archiwum Opornika > Numer 27 (6/2007)

Bookmark and Share

PŁEĆ I ŻYDOWSKOŚĆ

Tomasz Kitliński (2007-11-15)

Strona 15
Więcej fotek w galerii
WYKŁAD ŻYDOWSKO-NIEMIECKIEJ FEMINISTKI, PROFESORKI CHRISTINY VON BRAUN W OŚRODKU BRAMA GRODZKA.

Historia idei, studia nad płcią, badania antysemityzmu, teoria i praktyka mediów, kulturoznawstwo - te dziedziny łączy w działalności naukowej profesorka Christina von Braun. Uczona nie tylko bada kulturę i wykłada jej historię na berlińskim Uniwersytecie Humboldtów, ale także tworzy kulturę. Autorka 50 filmów i kilkunastu książek o historii i współczesności kultury, a także roli kobiet we własnej rodzinie. Wieloletnia dziekanka Wydziału Filozofii Uniwersytetu Humboldtów, kieruje obecnie Instytutem Kulturoznawstwa i Collegium Doktoranckim „Płeć jako kategoria wiedzy”.

Christina von Braun, a właściwie Christina Baronessa von Braun jest oryginalną i uznaną uczoną. To humanistka par excellence, zajmuje się bowiem podmiotowością w wielu aspektach: nieświadomości, płci, tożsamości oraz inności, kultury-sublimacji, sakralizacji i sekularyzacji, historii, przesądów i ich pokonywania, twórczości. Christina von Braun od lat zajmuje się niebezpiecznymi fobiami wobec kobiet, Żydów i gejów. Jej teksty przełożone zostały na wiele języków.

Rodzina Christiny von Braun wywodzi się z Poznania i ze Śląska. Prababka Klara Brück była poznańską Żydówką. Pradziadek Joseph Beck kierował gimnazjum w Poznaniu. Babcia żydowska Hildegard Margis działała w ruchu oporu wobec reżimu nazistowskiego. We wrześniu roku 1944 została aresztowana przez Gestapo i zmarła w więzieniu. Druga babcia, Emmy von Braun, pochodziła z rodziny junkrów śląskich. Christina von Braun najnowszą książkę Głuchy telefon. Inna historia rodzinna poświęciła kobietom w swojej rodzinie.
Zaproszenie na spotkanie prof. hristiny von Broun.
Więcej fotek w galerii
Christina von Braun urodziła się w roku 1944 w Rzymie. Chodziła do szkół w Anglii i Niemczech. Studiowała w Nowym Jorku, Bonn i Kolonii. W latach 1968-88 była niezależną pisarką beletrystyki i historii kultury oraz reżyserką filmową w Paryżu. Od roku 1988 wykłada w Austrii, Francji, USA, a przede wszystkim Niemczech. Od roku 1994 jest profesorką berlińskiego Uniwersytetu Humboldtów. Była dziekanem Wydziału Filozofii tego Uniwersytetu. Gościła jako visiting professor na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. W roku 2003 pod egidą Instytutu Goethego była kuratorką wystawy i festiwalu filmowego w Izraelu i Autonomii Palestyńskiej: Jerozolimie, Tel Awiwie i Ramalli.
Na Uniwersytecie Humboldtów von Braun kieruje Instytutem Kulturoznawstwa i Collegium Doktoranckim pod nazwą „Płeć jako kategoria wiedzy”. Uprawia filozofię kultury, o tak bogatej niemieckiej i żydowskiej tradycji, Kulturphilosophie. Kultywuje zarazem humanistykę, a zatem niemieckie nauki o duchu Geisteswissenschaften. Christina von Braun nie zapomina o dorobku naukowym kobiet i Żydów. Inauguracyjny wykład profesorski na Uniwersytecie Humboldtów von Braun poświęciła problemowi niedopuszczenia kobiet i Żydów do studiów uniwersyteckich, a nawet - już po ich przyjęciu - wykluczenia z profesury na Uniwersytecie Berlińskim.
Christina von Braun dorównuje rangą akademicką pochodzącym z Poznania wybitnym - legendarnym już - humanistom niemieckim pochodzenia żydowskiego: historykowi idei Ernstowi Kantorowiczowi i pierwszemu żydowskiemu profesorowi Uniwersytetu Berlińskiego Philippowi Jaffemu.
Tradycję łączy von Braun z nowatorstwem. Powołując się na spuściznę humanistek i humanistów, wypracowuje własną metodologię naukową. Książki von Braun traktują o mitach kultury - dawnej i współczesnej. Czy wiedza ma płeć? - pyta Christina von Braun. Odpowiada twierdząco i dowodzi znaczenia płci w kulturze, społeczeństwie, a zwłaszcza tworzeniu wiedzy (oto swoista, autorska socjologia wiedzy). Von Braun Przestawia i interpretuje uwarunkowania wiedzy już od powstania alfabetu. Argumentuje, że język gra rolę szczególną w judaizmie: słowo ma moc stwórczą, a boskość objawia się w piśmie.
Bada style myślenia judaizmu i chrześcijaństwa, zwłaszcza poglądów Pawła i mistycyzmu. Ciekawie opisuje von Braun współczesne społeczeństwa konsensu - wystarczy przejść się po ulicy w trakcie meczu piłkarskiego, transmitowanego globalnie i zaobserwować, jak widzowie łączą się na parę godzin we wspólnotę światową.
Uczona zwraca uwagę na przełomy w kulturze - obrazkowy/piktorialny i genetyczny. Christina von Braun snuje refleksje o najnowszych technologiach i ich roli w polityce międzynarodowej. Tytuł jednej z najnowszych książek von Braun Gender@Wissen, wzorowany na adresie emailowym (Płeć kulturowa-małpa-wiedza), jest znamienny i podkreśla nasz udział w cywilizacji wirtualnej z sieciami syntetyzującymi płeć i wiedzę.
Christina von Brown
Fot. Marcin Fedorowicz
Więcej fotek w galerii
Z erudycją i subtelnością von Braun pogłębia naszą wiedzę o męskości i kobiecości, sacrum i profanum, psychice i polityce, wreszcie płci, technologii i poznaniu.
Von Braun wygłosiła prestiżowe odczyty w wiedeńskim Ratuszu. We wstępie do wydania tych wykładów intelektualista Hubert Christian Ehalt ustawia myśl von Braun obok filozofii autora Historii seksualności Michela Foucaulta. Zwraca zarazem uwagę na związki z psychoanalizą jako nowoczesnością wiedeńską. Ehalt zadaje pytanie „dlaczego w Wiedniu żydowskie obywatelki i żydowscy obywatele mieli tak wieki udział w rozwoju idei nowoczesności wiedeńskiej. Praca badawcza i pisarska Christiny von Braun wyróżniają ją jako pierwszy adres, pod który można kierować to pytanie. Dlatego odwołałem się do jej znawstwa w Wykładach Wiedeńskich ”.
Patrona teorii von Braun dostrzegłbym także w seksuologu i krzewicielu tolerancji żydowskim berlińczyku, socjaliście i geju - Magnusie Hirschfeldzie. Wielokrotnie von Braun odwołuje się do jego dzieł i założonego przezeń Instytutu Nauki Seksualnej, zamkniętego i splądrowanego przez nazistów.
W Polsce na myśl von Braun powoływała się Maria Janion w książce Niesamowita Słowiańszczyzna, a także w najnowszym eseju „Oko wschodnie Leonarda” o antysemityzmie Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego. Profesorka Janion cytuje ustalenie Christiny von Braun „Wraz z sekularyzacją w mitologii wszystkich krajów europejskich pojawiło się przypisanie kobietom roli ofiar i zbawicielek”. Ta diagnoza pochodzi z eseju von Braun „Żyd” i „kobieta” - dwa stereotypy „innego” w antysemityzmie niemieckim wieku dziewiętnastego.
Christina von Braun bada też trzeci niebezpieczny stereotyp - homoseksualisty. Według von Braun w percepcji społecznej Żydzi, kobiety i geje to ciała obce. Powraca zatem w myśli von Braun dekonstrukcja kodowania kulturowego tzw. innych. Tę analizę rozwijam w książce Miłość i demokracja.
Dodajmy, że w Polsce pokrewny ideom von Braun periodyk „Gwiazdeczki-Szterndłech Iton” o znamiennym podtytule „Pismo mniejszości o kulturze” publikuje teksty i obrazy na temat mniejszości właśnie: żydowskiej i lesbijskiej/gejowskiej/biseksualnej/transgenderowej. Znalazły się tu artykuły Anny Ciałowicz i Darka Gałeckiego o ruchu homoseksualnym w Izraelu i Polsce, dramat Anny Ciałowicz o cadyczce Hannie Rachel/Chane Rochl oraz tekst Małgorzaty Kordowicz o judaizmie wobec lesbijek i gejów. Ewa Majewska przedstawiła tam także ważny artykuł „Homofobiczny dyskurs polskiej ponowoczesności i jego wrogowie. Próba analizy”. Zaprezentowano również kulturę LGBT w muzyce, jak to formułuje Anna Ciałowicz, „klezmerów i klezbijek”: „Gej iż mir - klezmerski queer”. Wkrótce ukaże się nowy numer „Gwiazdeczek” pod tytułem „Babel”.
Bliskość Żydów i społeczności mniejszości seksualnych, podkreślaną przez profesorkę von Braun, zaakcentowała w Polsce Dota Szymborska-Dyrda z zarządu warszawskiej gminy reformowanej Beit, która zatytułowała słowa poparcia Parady Równości „Mniejszość dla mniejszości”. W judaizmie reformowanym rabini i rabinki prowadzą ceremonię zobowiązania osób tej samej płci - czynią to często. Rabini i rabinki mogą być osobami homoseksualnymi. To w Berlinie i otoczeniu prof. von Braun działają obecnie rabinki, m. in. dziennikarka „Tageszeitung” Elisa Klapheck.

Filmy von Braun obejmują portrety Lévi-Straussa, Malraux, dla telewizji BBC de Gaulle'a, a nade wszystko takich artystek jak Meret Oppenheim czy Marguerite Yourcenar. Reżyserowała także obrazy o Marii Stuart i kobietach Rewolucji Francuskiej. Dla telewizji WDR opracowała dokument o wyobrażeniach kulturowych syfilisu, a także trylogię o antysemityzmie Wieczna nienawiść do Żydów, która składa się z części Antyjudaizm chrześcijański, Niemiecka nacjonalistyczna wrogość do Żydów i Antysemityzm rasistowski. Dla telewizji Arte przygotowała film o idei piękna. Reżyserowała obrazy oparte na powieści Flauberta Pani Bovary oraz Na wspak Huysmansa.
Christina von Braun jest intelektualistką zaangażowaną w życie społeczne Niemiec. Uczestniczy w pracach prezydium Instytutu Goethego, członkinią-założycielką Akademii Zielonej Fundacji Heinricha Bölla i członkinią zarządu niezależnego ruchu chrześcijan Kościelnego Dnia Ewangelickiego.
Profesorka von Braun z entuzjazmem opiekuje się doktorantami i doktorantkami, także z Polski. Interesuje się naszym krajem. Ma kontakt z profesorką Bożeną Chołuj na Uniwersytecie Warszawskim. Na Uniwersytecie Humboldtów zorganizowała wykład o sytuacji kobiet i gejów w Polsce. Podpisała list poparcia kampanii tolerancji autorstwa Karoliny Breguły „Niech nas zobaczą”.
Wykład profesorki von Braun w Lublinie analizował wyobrażenia płciowe w przesądach antysemickich. Zebrało się ponad sto słuchaczek i słuchaczy. Po wykładzie rozgorzała dyskusja, w której wzięły udział m. in. profesorka Jadwiga Mizińska, doktorki Joanna Posłuszna i Magdalena Dąbrowska oraz doktor Andrzej Kapusta z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a także doktorka Monika Rudaś-Grodzka z Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Wykład profesorki Christiny von Braun „Stereotypy płci w uprzedzeniach antysemickich” odbył się 17 października w Ośrodku „Brama Grodzka - Teatr NN”.


Komentarze
Aby dodać komentarz pod własnym nazwiskiem musisz się zalogować, lub napisać pod tymczasowym nickiem (wymaga aktywacji)

Nick:Komentarz:
Brak komentarzy