Jeśli chcesz być informowany/a na bieżąco o wydarzeniach prosto z Homo Faber, zapisz się do naszego newslettera.
Strona główna > Projekty > Zrealizowane > Witamy w Lublinie 2008 > Poradnik
Zatrudnienie podczas nauki i studiów
Chcesz podczas studiów podjąć pracę? Od paru lat sytuacja na rynku pracy nieco poprawiła się na korzyść pracowników, więc nie ma już tak dużego problemu ze znalezieniem pracy jak jeszcze parę lat temu. Poniżej przedstawiamy parę informacji na temat regulacji prawnych dotyczących zatrudnienia.
Jak powszechnie wiadomo, pracować można “na umowę” (legalnie, na podstawie umowy o pracę lub jednej z umów cywilnoprawnych) lub “na czarno” (nielegalnie, bez żadnej umowy). O pracy “na czarno” pisać nie będziemy (z wyjątkiem tego, że za zatrudnianie na czarno można wejść w konflikt z prawem), zajmiemy się natomiast trzema najważniejszymi rodzajami umów - umową o pracę, umową zleceniem i umową o dzieło.
Umowa o pracę
Umowa ta uregulowana jest przez kodeks pracy. Wedle tego kodeksu pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Natomiast pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Pracownikiem może być zasadniczo osoba, która ukończyła 18 lat. Pod pewnymi warunkami można zatrudnić osobę młodszą. Więcej na ten temat nieco niżej.
Zawarcie umowy o pracę
Umowa ta powinna zostać zawarta na piśmie. Jeżeli nie nie została zawarta na piśmie, wówczas pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.
Co powinna zawierać umowa o pracę:
- określenie stron umowy,
- rodzaj umowy,
- datę jej zawarcia,
- warunki pracy i płacy, w szczególności:
1) rodzaj pracy,
2) miejsce wykonywania pracy,
3) wynagrodzenie brutto za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, (wynagrodzenie “brutto” zostaje pomniejszone o składki na ZUS i podatek; tak pomniejszona kwota to nasze wynagrodzenie “na rękę”),
4) wymiar czasu pracy,
5) termin rozpoczęcia pracy.
Ponadto w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o pracę pracodawca jest zobowiązany pisemnie poinformować pracownika na piśmie m. in. o:
- obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
- częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę (a także miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia),
- wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
- obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Umowa o pracę może być na początku zawarta na okres próbny (zazwyczaj 3 miesiące) a następnie przedłużona (lub też nie). Umowy o pracę zawierane są zazwyczaj na czas określony lub na czas nieokreślony.
Jeżeli poprzednio pracownik miał z tym samym pracodawcą zawarte dwie umowy na czas określony (a przerwa między jedną a drugą nie przekroczyła 1 miesiąca), wówczas trzecią umowę zawartą na czas określony uznaje się automatycznie, że jest zawarta na czas nieokreślony.
Umowy są również zawierane na pełny etat (praca 8 godzin dziennie, 5 dni w tygodniu) lub na części etatu (wówczas czas pracy, wynagrodzenie i inne rzeczy ulegają odpowiedniemu zmniejszeniu, np. praca na 1/2 etatu może oznaczać, że pracujemy np. 5 dni w tygodniu, 4 godziny dziennie).
Obowiązki pracownika
Pracownik jest obowiązany wykonywać swoją pracę sumiennie i starannie. Pracownik ma również obowiązek stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy (o ile nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę). W szczególności pracownik zobowiązany jest m.in. do:
- przestrzegania czasu pracy,
- przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
- przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,
- dbania o dobro zakładu pracy.
Niektóre obowiązki pracodawcy
Pracodawca powinien zaznajamiać pracowników z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami.
Pracodawca powinien oczywiście wypłacać wynagrodzenie za pracę. Powinno to się odbywać co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie (najpóźniej do 10 dnia następnego miesiąca).
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Pracodawca jest także obowiązany przeciwdziałać mobbingowi (nie tylko sam go nie może stosować, ale także powinien zwalczać mobbing ze strony innych pracowników). Mobbing polega na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, które wywołuje u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powoduje lub ma na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Stosowanie mobbingu może być powodem rozwiązania umowy o pracę przez pracownika. Pracownik może ubiegać się w sądzie o odpowiednią sumę pieniędzy za doznaną krzywdę.
Mobbing (tak jak każde inne naruszenie praw pracownika) jest przestępstwem i możemy złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa (więcej na temat składania zawiadomień w rozdziale dotyczącym Policji).
Czas pracy
Co do zasady czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy.
Praca wykonywana ponad obowiązującą pracownika normę czasu pracy (praca w godzinach nadliczbowych) jest dopuszczalna w razie “szczególnych potrzeb pracodawcy”.
Jednakże zgodnie z kodeksem pracy:
- liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć 150 godzin w roku,
- za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości 100 % wynagrodzenia (m.in. za pracę w nocy, w niedziele i święta) lub 50 % wynagrodzenia (za nadgodziny przypadające w innym dniu).
Za nadgodziny można również dostać tyle samo czasu wolnego od pracy w inny dzień roboczy.
Urlopy
Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy. Przysługuje mu wówczas 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
Wymiar urlopu rocznie:
- 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Do powyższego okresu zatrudnienia wlicza się czas pobierania nauki (o ile się ją w danym rodzaju szkoły ukończyło):
- w szkole zasadniczej lub zawodowej – maksimum 3 lata,
- w średniej szkole zawodowej – maksimum 5 lat,
- w średniej szkole ogólnokształcącej - 4 lata,
- w szkole policealnej - 6 lat,
- w szkole wyższej - 8 lat.
Okresy te jednakże nie podlegają sumowaniu
Rozwiązanie umowy o pracę
Umowę o pracę można rozwiązać:
- poprzez porozumienie stron umowy,
- za wypowiedzeniem.
Wypowiedzieć można umowę na czas próbny i na czas nieokreślony. Wypowiedzenie to pisemne oświadczenie, które składa pracodawca lub pracownik, w którym pisze, że wypowiada umowę. Po upłynięciu określonego czasu od złożenia tego oświadczenia (okresu wypowiedzenia) umowa ulega rozwiązaniu i jesteśmy wolni.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas nie określony wynosi:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
- bez wypowiedzenia
Następuje to w wyjątkowych przypadkach, gdy np. pracownik dokonał ciężkiego naruszenia swoich obowiązków (np. uprawiał sabotaż w zakładzie pracy).
Jeśli pracodawca wypowiada umowę o pracę zawartą na czas nie określony lub składa oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia, wówczas powinien wskazać przyczynę. Lakoniczne lub nieuzasadnione wypowiedzenie powoduje, że możemy odwołać się do sądu pracy i żądać np. odszkodowania (pouczenie o tym powinno znajdować się w oświadczeniu).
Umowa o pracę na czas określony lub umowa na czas próbny rozwiązuje się oczywiście po upływie tego czasu.
Po zakończeniu przez nas pracy u danego pracodawcy powinien on nam wydać świadectwo pracy zawierające informacje dotyczące m.in.okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, sposobu rozwiązania umowy o pracę i in. Na żądanie pracownika w świadectwie pracy powinna znaleźć się też informacja o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.
Zatrudnienie nieletnich
Osoby w wieku poniżej 16 lat mogą być jedynie zatrudniane w ramach działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej (i żadnej innej). Podjęcie takiej pracy wymaga wcześniejszej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia inspektora pracy.
Z kolei osoby w wieku 16 - 18 lat mogą być zatrudniane pod pewnymi warunkami:
- jeśli ukończyły co najmniej gimnazjum,
- przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. Młodociany pracownik ma obowiązek dokształcać się do ukończenia 18 lat.
Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.
Czas pracy pracownika młodocianego jest krótszy niż przy “normalnej” umowie o pracę (maksymalnie 12 godzin w tygodniu w okresie odbywania zajęć szkolnych, nie może on pracować w nadgodzinach ani w nocy).
Urlop dla pracowników młodocianych:
- po 6 miesiącach od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany ma prawo do 12 dni urlopu,
- po roku – do 26 dni roboczych (jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat).
Do kogo się zgłosić, jeśli nasze uprawnienia pracownicze zostały naruszone?
Możemy udać się do Państwowej Inspekcji Pracy, która zajmuje się m.in. udzielaniem porad prawnych, kontrolą przestrzegania prawa pracy itp.
Adres:
Okręgowy Inspektorat Pracy w Lublinie
al. Piłsudskiego 13
tel.: (081) 5325918
email: kancelaria@lublin.oip.pl
http://www.lublin.oip.pl
OIP udziela bezpłatnych porad prawnych w siedzibie na al. Piłsudskiego w pokoju nr 1 od poniedziałku do piątku w godzinach 10-18 (telefonicznie pod numerem (081) 53-217-83)
Możemy również złożyć pozew do sądu pracy.
Adres:
Sąd Rejonowy - VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ul. Krakowskie Przedmieście 78 tel.: (081) 5362872 godziny pracy: poniedziałek - piątek 7.30 - 15.30
Tam uzyskamy więcej informacji na temat tego, co powinno znaleźć się w pozwie i jak wygląda postępowanie przed sądem pracy.
Umowy cywilne:
Umowy zlecenia i umowa o dzieło są umowami regulowanymi przez kodeks cywilny, czyli formalnie są to “zwykłe” umowy należące do tego samego rodzaju co np. umowa najmu czy sprzedaży. Bardzo często pracodawcy zatrudniają na umowy cywilne zamiast na umowę o pracę. Przez to osoby pracujące na takie umowy nie korzystają z uprawnień osób pracujących na umowę o pracę (np. do płatnego urlopu), jest też mniejsze obciążenie składkami ZUS.
Należy jednak pamiętać, że zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy (czyli na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę) jest niedopuszczalne. W takiej sytuacji mamy prawo napisać pozew do sądu pracy o ustalenie stosunku pracy.
Najważniejsze różnica pomiędzy umową o pracę a umową cywilną:
- przy wykonywaniu umowy cywilnej nie mamy prawa do urlopu,
- gdy uważamy, że nasze prawa podczas wykonywania umowy cywilnej zostały naruszone (np. nie dostaliśmy wynagrodzenia), wówczas nie możemy się zwrócić do Państwowej Inspekcji Pracy ani do Sądu Pracy, tylko musimy złożyć pozew do “zwykłego” sądu cywilnego, gdzie procedura może być długotrwała i kosztowna (chyba, że umowa cywilna jest tylko przykrywką wykonywania umowy o pracę, wówczas możemy zwrócić się do tych instytucji),
- przy umowach cywilnych, jeśli jesteśmy studentami, dostajemy więcej “na rękę” niż gdybyśmy pracowali na umowę o pracę (przy umowie cywilnej składkę ZUS odprowadza za nas tak czy inaczej uczelnia, natomiast od kwoty brutto płacimy tylko podatek. Przy umowie o pracę od kwoty brutto odejmuje się i podatek i ZUS).
Umowa zlecenie
Zlecenie jest umową starannego działania, czyli wykonując ją nie odpowiadamy za rezultat podjętych przez nas działań. Wykonując zlecenie mamy prawo sami zorganizować sobie swoją pracę (w tym też samodzielnie określić swój czas pracy).
Zarówno dający zlecenie (“pracodawca”) jak i przyjmujący zlecenie (“pracownik”) mogą tę umowę wypowiedzieć w każdym czasie. W razie wypowiedzenia umowy przez dającego zlecenie powinien on wypłacić część wynagrodzenia za czynności wykonane do momentu wypowiedzenia.
Umowa o dzieło
Umowa o dzieło, jest umową rezultatu, czyli dopiero wykonanie jakiegoś zadania (namalowanie obrazu, ale też również wykopanie rowu – ważne jest uzyskanie umówionego rezultatu) jest podstawą do uzyskania wynagrodzenia. Przy umowie o dzieło również nie jesteśmy związani poleceniami zamawiającego, sami ustalamy swój czas pracy itp.
Przepisy prawa dotyczące umów o pracę i umów cywilnych:
dostępne na stronach: isip.sejm.gov.pl oraz www.lex.com.pl
- Kodeks pracy,
- Kodeks cywilny.
Praca
Jacek Białas (2008-09-29)Zatrudnienie podczas nauki i studiów
Chcesz podczas studiów podjąć pracę? Od paru lat sytuacja na rynku pracy nieco poprawiła się na korzyść pracowników, więc nie ma już tak dużego problemu ze znalezieniem pracy jak jeszcze parę lat temu. Poniżej przedstawiamy parę informacji na temat regulacji prawnych dotyczących zatrudnienia.
Jak powszechnie wiadomo, pracować można “na umowę” (legalnie, na podstawie umowy o pracę lub jednej z umów cywilnoprawnych) lub “na czarno” (nielegalnie, bez żadnej umowy). O pracy “na czarno” pisać nie będziemy (z wyjątkiem tego, że za zatrudnianie na czarno można wejść w konflikt z prawem), zajmiemy się natomiast trzema najważniejszymi rodzajami umów - umową o pracę, umową zleceniem i umową o dzieło.
Umowa o pracę
Umowa ta uregulowana jest przez kodeks pracy. Wedle tego kodeksu pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Natomiast pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Pracownikiem może być zasadniczo osoba, która ukończyła 18 lat. Pod pewnymi warunkami można zatrudnić osobę młodszą. Więcej na ten temat nieco niżej.
Zawarcie umowy o pracę
Umowa ta powinna zostać zawarta na piśmie. Jeżeli nie nie została zawarta na piśmie, wówczas pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.
Co powinna zawierać umowa o pracę:
- określenie stron umowy,
- rodzaj umowy,
- datę jej zawarcia,
- warunki pracy i płacy, w szczególności:
1) rodzaj pracy,
2) miejsce wykonywania pracy,
3) wynagrodzenie brutto za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, (wynagrodzenie “brutto” zostaje pomniejszone o składki na ZUS i podatek; tak pomniejszona kwota to nasze wynagrodzenie “na rękę”),
4) wymiar czasu pracy,
5) termin rozpoczęcia pracy.
Ponadto w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o pracę pracodawca jest zobowiązany pisemnie poinformować pracownika na piśmie m. in. o:
- obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
- częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę (a także miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia),
- wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
- obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Umowa o pracę może być na początku zawarta na okres próbny (zazwyczaj 3 miesiące) a następnie przedłużona (lub też nie). Umowy o pracę zawierane są zazwyczaj na czas określony lub na czas nieokreślony.
Jeżeli poprzednio pracownik miał z tym samym pracodawcą zawarte dwie umowy na czas określony (a przerwa między jedną a drugą nie przekroczyła 1 miesiąca), wówczas trzecią umowę zawartą na czas określony uznaje się automatycznie, że jest zawarta na czas nieokreślony.
Umowy są również zawierane na pełny etat (praca 8 godzin dziennie, 5 dni w tygodniu) lub na części etatu (wówczas czas pracy, wynagrodzenie i inne rzeczy ulegają odpowiedniemu zmniejszeniu, np. praca na 1/2 etatu może oznaczać, że pracujemy np. 5 dni w tygodniu, 4 godziny dziennie).
Obowiązki pracownika
Pracownik jest obowiązany wykonywać swoją pracę sumiennie i starannie. Pracownik ma również obowiązek stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy (o ile nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę). W szczególności pracownik zobowiązany jest m.in. do:
- przestrzegania czasu pracy,
- przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
- przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,
- dbania o dobro zakładu pracy.
Niektóre obowiązki pracodawcy
Pracodawca powinien zaznajamiać pracowników z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami.
Pracodawca powinien oczywiście wypłacać wynagrodzenie za pracę. Powinno to się odbywać co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie (najpóźniej do 10 dnia następnego miesiąca).
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Pracodawca jest także obowiązany przeciwdziałać mobbingowi (nie tylko sam go nie może stosować, ale także powinien zwalczać mobbing ze strony innych pracowników). Mobbing polega na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, które wywołuje u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powoduje lub ma na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Stosowanie mobbingu może być powodem rozwiązania umowy o pracę przez pracownika. Pracownik może ubiegać się w sądzie o odpowiednią sumę pieniędzy za doznaną krzywdę.
Mobbing (tak jak każde inne naruszenie praw pracownika) jest przestępstwem i możemy złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa (więcej na temat składania zawiadomień w rozdziale dotyczącym Policji).
Czas pracy
Co do zasady czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy.
Praca wykonywana ponad obowiązującą pracownika normę czasu pracy (praca w godzinach nadliczbowych) jest dopuszczalna w razie “szczególnych potrzeb pracodawcy”.
Jednakże zgodnie z kodeksem pracy:
- liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć 150 godzin w roku,
- za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości 100 % wynagrodzenia (m.in. za pracę w nocy, w niedziele i święta) lub 50 % wynagrodzenia (za nadgodziny przypadające w innym dniu).
Za nadgodziny można również dostać tyle samo czasu wolnego od pracy w inny dzień roboczy.
Urlopy
Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy. Przysługuje mu wówczas 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
Wymiar urlopu rocznie:
- 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Do powyższego okresu zatrudnienia wlicza się czas pobierania nauki (o ile się ją w danym rodzaju szkoły ukończyło):
- w szkole zasadniczej lub zawodowej – maksimum 3 lata,
- w średniej szkole zawodowej – maksimum 5 lat,
- w średniej szkole ogólnokształcącej - 4 lata,
- w szkole policealnej - 6 lat,
- w szkole wyższej - 8 lat.
Okresy te jednakże nie podlegają sumowaniu
Rozwiązanie umowy o pracę
Umowę o pracę można rozwiązać:
- poprzez porozumienie stron umowy,
- za wypowiedzeniem.
Wypowiedzieć można umowę na czas próbny i na czas nieokreślony. Wypowiedzenie to pisemne oświadczenie, które składa pracodawca lub pracownik, w którym pisze, że wypowiada umowę. Po upłynięciu określonego czasu od złożenia tego oświadczenia (okresu wypowiedzenia) umowa ulega rozwiązaniu i jesteśmy wolni.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas nie określony wynosi:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
- bez wypowiedzenia
Następuje to w wyjątkowych przypadkach, gdy np. pracownik dokonał ciężkiego naruszenia swoich obowiązków (np. uprawiał sabotaż w zakładzie pracy).
Jeśli pracodawca wypowiada umowę o pracę zawartą na czas nie określony lub składa oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia, wówczas powinien wskazać przyczynę. Lakoniczne lub nieuzasadnione wypowiedzenie powoduje, że możemy odwołać się do sądu pracy i żądać np. odszkodowania (pouczenie o tym powinno znajdować się w oświadczeniu).
Umowa o pracę na czas określony lub umowa na czas próbny rozwiązuje się oczywiście po upływie tego czasu.
Po zakończeniu przez nas pracy u danego pracodawcy powinien on nam wydać świadectwo pracy zawierające informacje dotyczące m.in.okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, sposobu rozwiązania umowy o pracę i in. Na żądanie pracownika w świadectwie pracy powinna znaleźć się też informacja o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.
Zatrudnienie nieletnich
Osoby w wieku poniżej 16 lat mogą być jedynie zatrudniane w ramach działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej (i żadnej innej). Podjęcie takiej pracy wymaga wcześniejszej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia inspektora pracy.
Z kolei osoby w wieku 16 - 18 lat mogą być zatrudniane pod pewnymi warunkami:
- jeśli ukończyły co najmniej gimnazjum,
- przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. Młodociany pracownik ma obowiązek dokształcać się do ukończenia 18 lat.
Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.
Czas pracy pracownika młodocianego jest krótszy niż przy “normalnej” umowie o pracę (maksymalnie 12 godzin w tygodniu w okresie odbywania zajęć szkolnych, nie może on pracować w nadgodzinach ani w nocy).
Urlop dla pracowników młodocianych:
- po 6 miesiącach od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany ma prawo do 12 dni urlopu,
- po roku – do 26 dni roboczych (jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat).
Do kogo się zgłosić, jeśli nasze uprawnienia pracownicze zostały naruszone?
Możemy udać się do Państwowej Inspekcji Pracy, która zajmuje się m.in. udzielaniem porad prawnych, kontrolą przestrzegania prawa pracy itp.
Adres:
Okręgowy Inspektorat Pracy w Lublinie
al. Piłsudskiego 13
tel.: (081) 5325918
email: kancelaria@lublin.oip.pl
http://www.lublin.oip.pl
OIP udziela bezpłatnych porad prawnych w siedzibie na al. Piłsudskiego w pokoju nr 1 od poniedziałku do piątku w godzinach 10-18 (telefonicznie pod numerem (081) 53-217-83)
Możemy również złożyć pozew do sądu pracy.
Adres:
Sąd Rejonowy - VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ul. Krakowskie Przedmieście 78 tel.: (081) 5362872 godziny pracy: poniedziałek - piątek 7.30 - 15.30
Tam uzyskamy więcej informacji na temat tego, co powinno znaleźć się w pozwie i jak wygląda postępowanie przed sądem pracy.
Umowy cywilne:
Umowy zlecenia i umowa o dzieło są umowami regulowanymi przez kodeks cywilny, czyli formalnie są to “zwykłe” umowy należące do tego samego rodzaju co np. umowa najmu czy sprzedaży. Bardzo często pracodawcy zatrudniają na umowy cywilne zamiast na umowę o pracę. Przez to osoby pracujące na takie umowy nie korzystają z uprawnień osób pracujących na umowę o pracę (np. do płatnego urlopu), jest też mniejsze obciążenie składkami ZUS.
Należy jednak pamiętać, że zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy (czyli na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę) jest niedopuszczalne. W takiej sytuacji mamy prawo napisać pozew do sądu pracy o ustalenie stosunku pracy.
Najważniejsze różnica pomiędzy umową o pracę a umową cywilną:
- przy wykonywaniu umowy cywilnej nie mamy prawa do urlopu,
- gdy uważamy, że nasze prawa podczas wykonywania umowy cywilnej zostały naruszone (np. nie dostaliśmy wynagrodzenia), wówczas nie możemy się zwrócić do Państwowej Inspekcji Pracy ani do Sądu Pracy, tylko musimy złożyć pozew do “zwykłego” sądu cywilnego, gdzie procedura może być długotrwała i kosztowna (chyba, że umowa cywilna jest tylko przykrywką wykonywania umowy o pracę, wówczas możemy zwrócić się do tych instytucji),
- przy umowach cywilnych, jeśli jesteśmy studentami, dostajemy więcej “na rękę” niż gdybyśmy pracowali na umowę o pracę (przy umowie cywilnej składkę ZUS odprowadza za nas tak czy inaczej uczelnia, natomiast od kwoty brutto płacimy tylko podatek. Przy umowie o pracę od kwoty brutto odejmuje się i podatek i ZUS).
Umowa zlecenie
Zlecenie jest umową starannego działania, czyli wykonując ją nie odpowiadamy za rezultat podjętych przez nas działań. Wykonując zlecenie mamy prawo sami zorganizować sobie swoją pracę (w tym też samodzielnie określić swój czas pracy).
Zarówno dający zlecenie (“pracodawca”) jak i przyjmujący zlecenie (“pracownik”) mogą tę umowę wypowiedzieć w każdym czasie. W razie wypowiedzenia umowy przez dającego zlecenie powinien on wypłacić część wynagrodzenia za czynności wykonane do momentu wypowiedzenia.
Umowa o dzieło
Umowa o dzieło, jest umową rezultatu, czyli dopiero wykonanie jakiegoś zadania (namalowanie obrazu, ale też również wykopanie rowu – ważne jest uzyskanie umówionego rezultatu) jest podstawą do uzyskania wynagrodzenia. Przy umowie o dzieło również nie jesteśmy związani poleceniami zamawiającego, sami ustalamy swój czas pracy itp.
Przepisy prawa dotyczące umów o pracę i umów cywilnych:
dostępne na stronach: isip.sejm.gov.pl oraz www.lex.com.pl
- Kodeks pracy,
- Kodeks cywilny.
Portal na którym w tej chwili znajdujesz się został wykonany dzięki dotacji Unii Europejskiej - Środki Przejściowe 2005 (TF2005/017-488.01.01.01) - w ramach projektu Akademia Obywatelska IV realizowanego w roku 2008. Portal, Akademia HF oraz pismo Opornik są jego kontynuacją.